Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Linja 114:
[[Louis XIV ta' Franza|Louis XIV]] m'afdax lill-Pariġini u ċaqlaq il-qorti tiegħu lejn [[Palazz ta' Versailles|Versailles]] fl-1682, imma renju tiegħu ra wkoll twarrid bla preċedenti tal-arti u x-xjenzi f'Pariġi. Il-[[Comédie-Française]], l-Akkademja tal-Pittura, u l-[[Akkademja tax-Xjenzi Franċiża]] kienu ġew ibbażati u għamlu l-kwartieri ġenerali tagħhom fil-belt. Biex jintwera li l-belt kienet sigura kontra l-attakki, huwa kien waqgħa l-ħitan tal-belt, biex minflok bena l-''[[Boulevards ta' Pariġi|Grands Boulevards]]''. Biex iħalli l-monumenti lir-renju tiegħu, huwa bena l-''[[Collège des Quatre-Nations]]'', il-''[[Place Vendôme]]'', il-''[[Place des Victoires]]'' u l-''[[Les Invalides]]''.
 
===Seklu 18 udu d-19===
[[Stampa:Lallemand - Arrestation du gouverneur de la Bastille - 1790.jpg|thumb|right|L-attakkI fuq [[Bastilja]] fl-14 ta' Lulju 1789 li rriżultaw il-bidu tar-Rivoluzzjoni Franċiża.]]
Bejn l-1640 u l-1789, Pariġi kibret fil-popolazzjoni minn 400,000 għal 600,000. Boulevard ġdida, [[Champs-Élysées]], estendiet il-belt tal-punent għall-''[[Place Charles de Gaulle|Étoile]]'', filwaqt li l-ħaddiema klassiċi tal-lokal ta' ''Faubourg Saint-Antoine'' fuq is-sit tal-lvant tal-belt, kibret aktar u b'hekk żdiedu aktar [[ħaddiem immigrant|immigranti]] foqra minn reġjuni oħra ta' Franza.
 
Pariġi kienet iċ-ċentru ta' splużjoni ta' attività filosofiska u xjentifika magħrufa bħala ż-[[Żmien tal-Illuminiżmu]]. [[Denis Diderot|Diderot]] u [[Jean le Rond d'Alembert|d'Alembert]] ippubblikaw l-''[[Encyclopédie]]'' tagħhom fis-snin 1751-52, u l-[[L-Aħwa Montgolfier|Aħwa Montgolfier]] tajru l-ewwel titjira ekwipaġġata b'bużżieqa ta' arja sħuna fil-21 ta' Novembru 1783, mill-ġonna ta' [[Château de la Muette]]. Pariġi kienet il-kapital finanzjarja tal-Ewropa kontinentali, iċ-ċentru primarju Ewropej tal-pubblikazzjoni tal-kotba, moda, u l-manifattura tal-għamara fina u oġġetti ta' lussu.
 
Fis-sajf tal-1789, Pariġi saret ċentru tal-istadju tar-[[Rivoluzzjoni Franċiża]]. Fl-14 ta' Lulju, grupp ħataf l-armamenti tal- [[Invalides]], b'hekk akkwistaw eluf ta' armi tan-nar, u attakkaw il-[[Bastilja]], simbolu ta' awtorità rjali. L-ewwel Komun ta' Pariġi indipendenti, jew kunsill tal-belt, iltaqgħuiltaqgħa fil-''Hôtel de Ville'' u fil-15 ta' Lulju, l-astronomu [[Jean Sylvain Bailly]] ġie elett bħala sindku.
 
Louis XVI u l-familja rjali kienu miġjuba għall-Pariġi u għamlu priġunieri virtwali fi ħdan il-Palazz Tuileries. Matul ir-[[Renju tat-Terrur]] fl-1793, ir-rivoluzzjoni daret aktar u aktar radikali, ir-re, r-reġina, u s-sindku kienu maqtula bil-giljotina, flimkien ma' 16,000 nies oħra (barra minn Franza). Il-proprjetà tal-aristokrazija u l-knisja kienetkienu [[Biens nationaux|nazzjonalizzatanazzjonalizzati]], u l-knejjes tal-belt kienu ngħalqu, mibjugħa jew mġarrfa. Suċċessjoni ta' fazzjonijiet rivoluzzjonarji ddeċidiet li tmexxi lill-Pariġi sad-9 ta' Novembru 1799 (''coup d'état du 18 brumaire''), meta [[Napuljun|Napuljun Bonaparte]] ikkonfiska bhalabħala l-Ewwel Konslu.
 
[[File:Palais Garnier.jpg|thumb|The [[Paris Opera]] was the centrepiece of Napoleon III's new Paris. The architect, [[Charles Garnier (architect)|Charles Garnier]], described the style simply as "Napoleon the Third."|left]]