Kewkba ta' Betlehem: Differenza bejn il-verżjonijiet

Content deleted Content added
Linja 28:
''(.....) Erodi mbagħad, meta ra li l-maġi kienu daħku bih, nkorla bis-sħiħ, u bagħat joqtol f'Betlehem u fl-inħawi kollha tagħha lit-tfal subjien kollha ta' minn sentejn 'l isfel, skond iż-żmien li sar jaf mingħand il-maġi.''|Mattew 2.1-2.12 u 2.16}}
 
Kif nistgħu naraw, ir-rakkont bibliku ma jikkorrispondix eżattament mat-tradizzjoni popolari Nisranija, għalhekk ta' min jissottolijnsjissottolinja xi dettalji:
* It-test ma jispeċifikax kemm għadda mit-twelid ta' Ġesù sakemm il-Maġi waslu Betlehem u lanqas jekk Ġesù u ommu u missieru kienuxkinux għadhom joqgħodu fl-istalla fejn sar it-twelid. Mill-evanġelju skont Luqa nafu li ĠuseppiĠużeppi, Marija u Ġesù baqgħu Betlehem mill-inqas għal 40 jum, jiġifieri sal-Preżentazzjoni fit-Tempju. Iż-żjara tal-Maġi u l-ħarba minnufihmgħaġġla lejn l-Eġittu bilfors saru wara din il-ġrajja, kontra t-tradizzjoni liturġika li tħalli biss tnax-il ġurnata bejn il-[[Milied]] u l-[[Epifanija]]. Xi awturi jaqblu ma' dan u pproponew l-armonizzazzjoni tal-ġrajjiet fl-Evanġelji<ref>Steven L. Cox, Kendell H. Easley, ''Harmony of the Gospels'', 2007</ref>;
* It-test ma jgħidx li l-Maġi kienu rejiet, lanqas kemm kien hemm jew isimhom (ara l-artiklu [[Slaten Maġi]] għall-oriġni ta' dawn it-tradizzjonijiet);
* It-terminu "maġiMaġi" jndikajindika li kienu jappartjenu għal xi kasta saċerdotali ta' atroloġi zoroastrijaniżoroastrijani, li ċ-ċentru l-iżjed importanti tagħhom kien il-Babilonja. Il-kelmiet ''en têi anatolêi'' (= "fit-tlugħ tagħha") jistgħu jiġu tradotti bħala "fil-Lvant", li nistgħu niħduha li tfisser li l-Maġi ġew mill-Lvant (Fil-Lvant ta' Ġerusalemm kien hemm il-Babilonja u iżjed 'l hemm il-Persja);
* Alternattivament it-traduzzjoni ta' ''en têi anatolêi'' bħala "Fil-Lvant" setgħet tindika li l-istilla kienet tiddi fil-Lvant. Iżjed tard mimmminn Ġerusalemm, l-istilla kienet tiddi min-nofsinhar;
* Mattew, però, uża t-terminu "astér", li iżjed joqgħod għal stilla milli għal kometa;
* It-test ma jgħidx li l-Maġi waslu Ġerusalemm isegwu l-kewkba, imma biss li d-dehra tagħha ħajrithom jistaqsu fil-qorti ta' Erodi dwar it-twelid tar-re tal-Lhud;
* Erodi sar jaf fuq it-twelid ta' Ġesù mingħand il-Maġi. Dan jista' jindika li l-interpretazzjoni tal-ġrajiet astroloġiċi ma kinux ifissru xi ħaġa għall-[[astroloġi]] EllenistiiEllenisti, bħal ma kienu għall-[[Kaldej]].
* Il-Maġi "mtlew b'ferħ kbir tassew" għaliex il-qagħda tal-istilla kienet tikkorrispondi mad-direzzjoni ta' Betlehem, mhux għax reġgħet dehret wara li għebet temporanjament. It-test ma jaffermax, imma ma jeskludix, li l-kewkba baqgħet tidher matul il-vjaġġ kollu (kif kien ikun jekk kienet xi kometa jew nova);
* L-istilla kienet tiddi fin-nofsinhar ta' Ġerusalemm (dinudin, infatti, hi d-direzzjoni ta' Betlehem);
* Lanqas jgħid li l-kewkba waqfet fuq il-grotta (bħal fil-presepji), imma jgħid biss li kienet fl-inħawi ta' Betlehem;
* L-indikazzjoni li l-kewkba kienet fuq il-post fejn kien hemm Ġesù jista' jkollha ħafna sinjifikati. Fit-testi kontemporanji it-terminu ''estáthe epáno'' jintuża għal kometi bid-denb 'il fuq<ref>Cfr. Colin Humphreys: "The curious terminology in Matthew 2:9 that the star 'stood over' Bethlehem will now be considered. Phrases such as 'stood over' and 'hung over' appear to be uniquely applied in ancient literature to describe a comet, and I can find no record of such phrases being used to describe any other astronomical object. The historians Dio Cassius and Josephus were broadly contemporary with the author of Matthew's gospel. Dio Cassius (Roman History, 54, 29) describing the comet of 12 BC (Halley's comet) which appeared before the death of Marcus Agrippa writes 'the star called comet stood for several days over the city [Rome]'. Josephus (Jewish War 6,5,3) states 'a star, resembling a sword, stood over the city Jerusalem]', probably referring to the comet of AD 64 mentioned by Tacitus (Annals, 15,47), comets frequently being described as 'swords' in ancient literature because of their upward tails (in a direction away from the sun). Marcellinus describing a comet of AD 390 writes'a sign appeared in the sky hanging like a column and blazing for 30 days'."</ref>. Fl-aħħar, skont Mario Codebò, it-test Grieg hu ambigwu u jista jiġi tradott b'mod kompletament differenti minn dak tas-soltu (mibdi mit-traduzzjoni Latina ta' San Ġlormu). Pereżempju l-evanġelju ta' Mattew jista' jgħid sempliċement li sebaħ meta l-Maġi waslu Betlehem (l-istilla, allura, ma waqfitx la imma għebet minħabba d-dawl tax-xemx)<ref>"... ed ecco la stella, che avevano visto al sorgere, li precedeva; l'aurora, sopraggiunta, venne a sorgere sopra il luogo ove era il bambino...", fi [http://www.archaeoastronomy.it/Betlemme_creazione_mondo.pdf Ettore Bianchi, Mario Codebò, Giuseppe Veneziano, ''Dalla “Stella di Betlemme” alla creazione del mondo''], p. 5.</ref>;
* Il-qtil tat-trabi kollha ta' taħt tliet snin juri l-l-ġrajja jew sensiela ta' ġrajjiet sinjifikattivi bdiet sentejn qabel.