Filatelija: Differenza bejn il-verżjonijiet

Il-'''filatelija''' hija l-istudju tal-bolol tat-taxxa jew tal-bolol postali. Din tinkludi l-iddisinjar, il-produzzjoni u l-użi tal-bolol wara li tingħata l-awtorizzazzjoni li jinħarġu, is-soltu mingħand uffiċjali tal-gvern bħall-awtoritajiet postali. Il-filatelija hija l-attività distinta fejn jiġu studjati l-bolol, li tista’ tinkludi l-kollezzjoni tal-bolol. Ngħidu aħna, xi filatelisti jistudjaw bolol estremament rari mingħajr ma jkollhom kopji għalihom stess, għaliex jiswew ħafna flus jew għaliex l-aħħar eżemplari jinsabu fil-mużewijiet. Min-naħa l-oħra, il-kollezzjoni tal-bolol fiha nfisha hija l-ksib ta’ bolol, xi drabi mingħajr kunsiderazzjoni għall-oriġini jew għall-użu tagħhom.

 

Sal-lum il-ġurnata, il-ħolqien tal-kelma “filatelija” fil-forma Franċiża tagħha hija storikament attribwita lil Georges Herpin fil-pubblikazzjoni ''Le Collectionneur de timbres-postes'', Vol. 1, 15 ta’ Novembru, 1864. Hija mibnija mill-kelmiet Griegi ''philos'' (''φίλος'' li tfisser “ħabib”), u ''ateleia'' (''ἀτέλεια'' li tfisser “eżenti mid-dazji u t-taxxi”<ref>Smith, Sir William, et al (Editors) ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'' (John Murray, London 1891) Third Edition, Vol. 1, p. 166</ref>) peress li l-bolol postali jindikaw li d-destinatarju ma għandux iħallas għas-servizz minħabba li dawn huma minnhom infushom mezz li jiffranka u li għaldaqstant jikkonfermaw li l-ħlasijiet postali jkunu saru minn qabel mingħand dak li jibgħat, jew mingħand ħaddieħor. It-termini alternattivi “timbrofilija” u “timbroloġija” huma ħafna inqas komuni.

 

Waħda mill-ispjegazzjonijiet għall-varjazzjoni kollha li teżisti hija li l-istampar tal-bolol kien fost it-tentattivi tal-bidu għall-produzzjoni bil-massa fuq skala kbira mill-awtoritajiet postali. Saħansitra fis-seklu 19, il-bolol kienu qegħdin joħorġu bil-biljuni, aktar minn kwalunkwe tip ieħor ta’ oġġett immanifatturat dak iż-żmien.

 

[[Stampa:Malta1860.jpg|thumb|right|200px|L-ewwel bolla ta' Malta inħarġet fl-1 ta' Diċembru 1860 mingħajr [[filigrana]] u turi l-profil tar-[[Vittorja tar-Renju Unit|Reġina Vittorja]].]]

Filatelija bażika, jew '''teknika''', hija għaldaqstant l-istudju tal-aspetti tekniċi tal-produzzjoni tal-bolol u l-identifikazzjoni tagħhom. Din tinkludi l-istudju tal-:

* Falzitajiet u falsifikazzjonijiet filateliċi, b’mod speċjali l-identifikazzjoni tal-falsifikazzjonijiet.

 

 

Dawn huma l-istrumenti meħtieġa fil-filatelija: il-lenti, il-pinzetta, l-odonometru, il-filigranoskopju, albums għall-konservazzjoni tal-bolol u l-katalgu.

* Il-'''katalgu''' huwa indispensabbli għaliex huwa referenza għall-klassifikazzjoni tal-bolol fuq bażi ta' min iddiżinja l-bolla, min stampaha u s-sena tal-ħruġ u l-varjetajiet. Barra minn hekk, jagħti wkoll indikazzjoni tal-valur ekonomiku.

 

[[Stampa:Malta1886.jpg|thumb|right|200px|Eżempju ta' bolla tal-1886 miżmuma f'kundizzjoni tajba ħafna iżda fejn il-vinjetta mhix iċċentrata.]]

 

* Jekk il-bolla hija użata, it-timbru għandu jkollu d-data tinqara u ma jkunx oħxon wisq.

 

[[Stampa:Penny_black.jpg‎|thumb|right|200px|L-ewwel bolla tad-dinja, il-[[Penny Black]], inħarġet mir-Renju Unit fl-1840.]]

Ta' min jiċċara li fil-kollezzjoni personali tiegħu, wieħed jista' jdaħħal il-bolol kollha li jrid. Kull bolla hija fil-veru sens biċċa storja unika li ma tinġiebx lura, indipendentement mill-istat tal-konservazzjoni. Madanakollu ta' min jinnota li fil-filatelija (il-kummerċ, it-tpartit u l-espożizzjonijiet) il-bolol miksurin jew difettużi m'għandhom prattikament ebda valur ħlief f'xi każi eċċezzjonali bħall-bolol ta' rarità kbira fejn b'perċentwali baxxa ta' valur (5 - 10%) jistgħu jinbiegħu xorta.

** Bolol b'tebgħat sofor fuq il-gomma

 

[[Stampa:Briefmarkenkatalog.jpg|thumb|right|600px|Qoxra ta' katalgu antik Scott.]]

* [[Fédération Internationale de Philatélie]]

* {{flagicon|Ewropa}} [http://www.aephil.net/ Académie Européenne de Philatélie]

* {{flagicon|USA}} [http://www.dpsworkshop.com Digital Philatelic Workshop]

 

* {{flagicon|USA}} [http://www.afdcs.org/ American First Day Cover Society]

* {{flagicon|USA}} [http://www.uspcs.org/ U.S. Philatelic Classics Society ]

* {{flagicon|Wales}} [http://www.wps.wales.org/ Welsh Philatelic Society]

 

 

* [[Scouts on Stamps Society International]]

* {{flagicon|Afrika t'Isfel}} [http://www.thematicsa.co.za Thematic Collecting Group in South Africa]

 

 

{{referenzi}}

* Leon Norman Williams, ''Fundamentals of Philately'' (American Philatelic Society, 1990)

 

[[Kategorija:Filatelija| ]]