Wikipedija

Armenja: Differenza bejn il-verżjonijiet

Esplora l-kronoloġija b'mod interattiv
← Differenza preċedentiDifferenza suċċessiva →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Linja 11:
|ħolqa_demografija = Demografija tal-Armenja
|mottu_nazzjonali =
|innu_nazzjonali = "[[Mer Hayrenik|Մեր Հայրենիք]]" <small>([[Lingwa Armena|Armenjan]])</small><br />''Mer Hayrenik'' <small>(traskrizzjoni)</small><br />''Patrija tagħna''
<center>[[File:Mer Hayrenik instrumental.ogg]]</center>
|lingwi_uffiċjali = [[Lingwa Armena|Armenjan]]
Linja 18:
|latd=40 |latm=11 |latNS=N |lonġd=44 |lonġm=31 |lonġEW=E
|l-ikbar_belt = [[Stampa:Yerevan seal.png|20px]] [[Jerevan]]
|tip_gvern = [[Sistema presidenzjali|Repubblika Presidenzjalisemi-presidenzjali]]
|titlu_kap1 = [[President tal-Armenja|President]]
|titlu_kap2 = [[Prim Ministru tal-Armenja|Prim Ministru]]
Linja 24:
|isem_kap1 = [[Serzh Sargsyan]]
|isem_kap2 = [[Tigran Sargsyan]]
|isem_kap3 = [[Hovik Abrahamyan]]
|żona_kklassifika = 141
|poż_erja = 141 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss-->
|erja_km2 = 29,743
|erja_mi_kw = 11,484 km2
|perċentwal_ilma = 4.71<ref name=cia-fact>{{ċita web |titlu=The World Fact Book – Armenia |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/am.html |editur=Central Intelligence Agency |aċċessdata=2010-07-17 |urlarkivju=http://web.archive.org/web/20100719074837/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/am.html |dataarkivju=19 ta' Lulju 2010}}</ref>
|perċentwal_ilma = 4.71
|sena_stima_popolazzjoni = popolazzjoni
|stima_popolazzjoni = 3,018,854
|poż_stima_popolazzjoni = 136134 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss-->
|ċensiment_popolazzjoni = 3,262,200<ref name="Armstat">{{ċita web |url=http://armstat.am/file/doc/99458058.pdf |titlu=Statistical Service of Armenia|xogħol=World Economic Outlook Database, October 2009 |editur=[[International Monetary Fund|IMF]] |aċċessdata=2 ta' Settembru 2010 |urlarkivju=http://web.archive.org/web/20101010162346/http://www.armstat.am/file/doc/99458058.pdf |dataarkivju=10 ta' Ottubru 2010}}</ref><ref name="News.am">{{ċita web |url=http://news.am/eng/news/46702.html |titlu=News.am |xogħol=World Economic Outlook Database, October 2009 |editur=[[International Monetary Fund|IMF]] |aċċessdata=1 ta' Jannar 2011}}</ref>
|ċensiment_popolazzjoni = /
|sena_ċensiment_popolazzjoni = /2010
|densità_popolazzjoni_km2 = 108.4
|densità_popolazzjoni_mi_kw = 280.7
|poż_densità_popolazzjoni = 99 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss-->
|sena_PGD_PSX = 2011
|PGD_PSX = $19.649 biljun<ref name=imf2>{{ċita web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=49&pr.y=4&sy=2011&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=911&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |titlu=Armenja |editur=International Monetary Fund |aċċessdata=2013-07-19}}</ref>
|PGD_PSX = $17.941 biljun
|poż_PGD_PSX = 126
|PGD_PSX_per_capita = $5,384838<ref name=imf2/>
|poż_PGD_PSX_per_capita = 105
|sena_IŻU = 20102013
|IŻU = {{profitt}} 0.729 <ref name="HDI">{{ċita web |url=http://hdr.undp.org/en/mediacentre/humandevelopmentreportpresskits/2013report/|titlu=Human Development Report 2013 |sena=2013 |editur=Ġnus Magħquda |aċċessdata=21 ta' Mejju 2013}}</ref>
|IŻU = {{profitt}}0.695
|poż_IŻU = 7687
|kategorija_IŻU = <span style="color:#090;">għoli</span>
|tip_sovranità = Formazzjoni u indipendenza
Linja 67:
|differenza_ħku = +4
|cctld = [[.am]]
|kodiċi_telefoniku = +374
|sena_PGD_nominali = 2011
|PGD_nominali = $10.106066 biljun<ref name=imf2/>
|poż_PGD_nominali = 127
|PGD_nominali_per_capita = $32,032990<ref name=imf2/>
|poż_PGD_nominali_per_capita = 122
|noti =
}}
L-'''Armenja''' ({{awdjo|en-us-Armenia.ogg|ɑrˈmiːniə}}; bl-[[Lingwa Armena|Armenjan]]:Հայաստան), uffiċjalment ir-'''Repubblika tal-Armenja''' (bl-[[Lingwa Armena|Armenjan]]:Հայաստանի Հանրապետություն, ''Hayastani Hanrapetut’yun''), hi [[pajjiż interkjuż]] fir-reġjun [[Kawkasu t'Isfel]] tal-[[Ewroasja]]. Il-pajjiż jinsab f'salib it-toroq tal-[[Asja tal-Punent]] u l-[[Ewropa tal-Lvant]],<ref>Il-[http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm klassifikazzjoni tar-reġjuni tad-dinja] tal-[[ĠS]] tpoġġi lil Armenja fl-Asja tal-Punent; {{ċita web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/am.html |titlu=Armenja |xogħol=The World Factbook |editur=[[CIA]] |aċċessdata=2 ta' Settembru 2010| urlarkivju= http://web.archive.org/web/20101010101707/https://cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/am.html| dataarkivju= 10 ta' Ottubru 2010}} {{ċita web |url=http://www.nationalgeographic.com/xpeditions/atlas/index.html?Parent=asia&Rootmap=armeni&Mode=d&SubMode=w |titlu=Armenja |editur=[[Soċjetà Ġeografika Nazzjonali|Ġeografika Nazzjonali]]}} , {{ċita web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/35178/Armenia |titlu=Armenja |editur=[[Encyclopædia Britannica]]}} u ''Oxford Reference Online'' {{ċita web |url=http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199546091.001.0001/acref-9780199546091-e-652 |titlu=Oxford Reference |editur=Oxford Reference Online |aċċessdata=20 ta' Ottubru 2012}} ukoll tppoġi lil Armenja fl-Asja.</ref> billi jmiss mat-[[Turkija]] lejn il-punent, il-[[Ġeorġja]] lejn it-tramuntana, l-[[indipendenza|indipendenti]] ''de facto'' [[Nagorno-Karabakh]] u l-[[Ażerbajġan]] lejn il-lvant, l-[[Iran]] u l-[[enklav]] tal-Azerbajġan [[Repubblika Awtonoma Nakhchivan|Nakhchivan]] fin-nofsinhar.
L-'''Armenja''' tinsab f'nofs il-[[Ġeorġja]], l-[[Ażerbajġan]], l-[[Iran]], u t-[[Turkija]], dan il-pajjiż iż-żgħir huwa l-iżgħar mill-15-il repubblika tal-eks [[Unjoni Sovjetika]] u wieħed mill-ħamsa li ħadu l-indipendenza fl-1991. Pajjiż bil-muntanji, li huma 5,000 pied twal minn fuq il-livell tal-baħar, jinsabu mifruxa ma' l-Armenja kollha. Ix-xenarju hu mżejjen b'diversi xmajjar fondi u miksi b'diversi quċċatti għola minn 12,000 pied il-fuq mill-baħar. Fl-Armenja nsibu wkoll il-fuq minn 100 lag. Foresti tal-ballut u 'beech' jiksu l-parti l-kbira tal-muntanji li jinsabu fil-lvant tal-Armenja. Il-kumplament tal-art hi miksija b'ħaxix baxx u xagħri.
 
L-Armenja hija unitarju, multi-partit u nazzjon-stat demokratiku b'wirt kulturali antik. Ir-[[Renju tal-Armenja (Antikità)|Renju tal-Armenja]]kien stabbilit fis-seklu 6 QK, wara l-waqgħa ta' [[Urartu]]; dan sar l-ewwel stat fid-dinja li adotta l-Kristjaneżmu bħala reliġjon tiegħu,<ref>({{ċita ktieb|kuljom=Garsoïan|isem=Nina|titlu=Armenian People from Ancient to Modern Times|editur=Palgrave Macmillan|sena=1997|paġni=Volume 1, p.81}}).</ref> fis-snin bikrija tas-seklu 4 (id-data tradizzjonali hija 301 AD).<ref>{{ċita ktieb|isem=René|kuljom=Grousset|titlu=Histoire de l'Arménie|editur=Payot|sena=1947|edizzjoni=1984|paġna=122}}. Id-dati jvarjaw bejn 284 sa 314. Garsoïan (''op.cit.'' p.82), wara r-riċerka ta' Ananian.</ref>
Nuqas ta' xita fil-widien u sjuf qosra sħan, b'xitwi veru kesħin, u nuqas t'investiment iżommu l-prodottività tal-agrikultura veru baxxa. Il-bdiewa jkabru l-qamħ, l-għads, il-patatta, il-ġellewż u xi frott ieħor fuq ħamrija sewda fertili fil-widien, imma l-biedja hija aktar produttiva f'art irrigatta fl-Araks River Valley, li jinsab fuq il-fruntiera Armenjana ma' l-Iran u t-Turkija.
 
Ir-Repubblika tal-Armenja moderna tirrikonoxxi l-[[Knisja Appostolika Armenjana]], l-eqdem knisja nazzjonali fid-dinja, bħala stabbiliment reliġjuż primarju tal-pajjiż.<ref>Ir-repubblika għandha separazzjoni tal-knisja u stat</ref><ref>{{ċita web|url=http://www.president.am/library/constitution/eng/?pn=1 |titlu=The Constitution of the Republic of Armenia, Article 8.1 |editur=President.am |aċċessdata=2010-12-30| urlarkivju= http://web.archive.org/web/20101220065003/http://president.am///library/constitution/eng/?pn=1| dataarkivju= 20 ta' Diċembru 2010|lingwa=Ingliż}}</ref> L-Armeni għandhom [[alfabett Armenjan|alfabett]] uniku ivvintat minn [[Mesrop Mashtots]] fis-sena 405 AD.
Vanadzor, Gyumri, u Jerevan fil-majjistral u Kapan fix-xlokk huma ċentri importanti fil-manifattura. Il-'Hydroelectric power stations' fuq ix-xmajjar bħal dik ta' Hrazdan tiprovdi l-enerġija għall-industrija prinċipali tal-pajjiż - makkinarju, kimika, elettronika, u tessuti. Dawn l-industriji, flimkien mar-ramm, ċomb, żingu li jiġu magħmula fil-minjieri tal-Armenja, jilħqu madwar żewġ-terzi tal-produzzjoni ekonomika fl-Armenja.
 
[[RSS Armena|Bħala eks-Repubblika]] tal-[[Unjoni Sovjetika]], l-Armenja hija [[demokrazija emerġenti]] sa mill-2011 fejn kienet innegozjata mal-[[Unjoni Ewropea]] biex issir membru assoċjat. Hija għandha dritt li tkun membru tal-UE sakemm tissodisfa l-istandards u l-kriterji meħtieġa.<ref>{{ċita web|url=http://www.libertas-institut.com/de/PDF/Armenia%20ante%20portas.pdf |titlu=How Armenia Could Approach the European Union |format=PDF |data= |aċċessdata=2013-03-12|lingwa=Ingliż}}</ref><ref>{{ċita web|url=http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/10/955&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en |titlu=EUROPA – Press Releases – EU launches negotiations on Association Agreements with Armenia, Azerbaijan and Georgia |xogħol=Europa (web portal) |data=15 ta' Lulju 2010 |aċċessdata=21 ta' Settembru 2011|lingwa=Ingliż}}</ref><ref>{{ċita web|url=http://news.am/eng/news/22489.html |titlu=Armenia-EU association agreement may be concluded shortly &#124; Armenia News – |editur=News.am |aċċessdata=21 ta' Settembru 2011|lingwa=Ingliż}}</ref><ref>{{ċita web|url=http://ec.europa.eu/delegations/armenia/press_corner/all_news/news/2010/20101215_01_en.htm |titlu=3rd PLENARY ROUND OF THE EU-ARMENIA NEGOTIATIONS ON THE ASSOCIATION AGREEMENT |editur=Ec.europa.eu |data=2010-12-15 |aċċessdata=2012-08-28|lingwa=Ingliż}}</ref> Il-Gvern tal-Armenja żżomm integrazzjoni Ewropea bħala prijorità ewlenija fil-politika barranija tiegħu.<ref>{{ċita web|url=http://www.gov.am/en/news/item/5418/ |titlu=Information Center – Official News – The Government of the Republic of Armenia |editur=Gov.am |data=27 ta' Novembru 2010 |aċċessdata=21 ta' Settembru 2011|lingwa=Ingliż}}</ref>
 
==Referenzi==
{{Referenzi}}
 
==Ħoloq esterni==
*[http://www.court.am/ Ġudikatura tal-Armenja] {{en}}
*[http://www.anra.am/ Awtorità Regolatorja Nukleari Armena] {{en}}
*[http://www.elections.am/ Kummissjoni Elettorali Ċentrali] {{en}}
 
{{Ewropa}}
Line 91 ⟶ 101:
 
{{Link FA|eo}}
{{Link FA|sl}}
{{Link GA|ar}}
{{Link FA|af}}
Miksub minn "https://mt.wikipedia.org/wiki/Armenja"