Sqallija: Differenza bejn il-verżjonijiet

Content deleted Content added
ċ
Linja 60:
 
[[Ruġġieru]] miet fl-1101. Is-suċċessur għat-tron kien it-tifel tiegħu, Ruġġieru t-tieni, li kien inkurunat bħala l-ewwel re ta' Sqallija. L-anzjan Ruġġieru kien miżżewweġ lil Adelaide, huwa ħa t-tmun f'idejh sakemm it-tifel tagħha mmatura biżżejjed sabiex ikun jista' jmexxi waħdu, fl-1112.
 
[[File:Rabbit islet (Isola dei Conigli) - Lampedusa - 3.jpg|thumb|Il-gżira tal-Fenek, Lampedusa]]
==Turiżmu==
 
Il-klima xemxija u niexfa, ix-xenarju, il-kċina, l-istorja u l-arkitettura ta' Sqallija huma uħud mill-fatturi prinċipali li jattiraw bosta turisti mill-Italja u minn pajjiżi oħra. L-ikbar ammont ta' turisti li jersqu lejn ix-xtut Sqallin jiġu fix-xhur sħan tas-sajf, minkejja l-fatt li n-nies jżuru 'l gżira tul is-sena kollha. Il-vulkan Etna, il-bajjiet, is-siti arkeoloġiċi u l-bliet maġġuri bħal Palermo, Katanja, Sirakuża u Ragusa huma d-destinazzjonijiet favoriti tat-turist, però r-raħal antik ta' Taormina u l-plajja viċina ta Giardini Naxos jirnexxielhom jiġbdu lill-viżitaturi minn madwar id-dinja kollha, kif jagħmlu l-gżejjer ta' Aeolian, Erice, Cefalu, Agrigento, il-gżejjer Pelagie u Capo d'Orlando. Sqallija hija magħrufa għall-ftit tempji maestużi li nbnew fil-perjodu Grieg. Bosta Kruż-lajners li jduru mal-Mediterran jieqfu Sqallija, fejn jinżlu t-turisti sabiex jixtru l-inbid prestiġjuż li huwa prodott din l-art ħawtiela. Xi xeni ta' films famużi tal-Hollywood u ta' Cincittà ġew iffilmjati proprju fi Sqallija. Dan żied l-attrazzjoni ta' Sqallija bħala destinazzjoni eċċellenti għat-turist li jixtieq ikun jaf iktar rigward l-istorja rikka tal-Mediterran.
 
===Kastelli===
 
[[File:CastelloUrsino1CT.JPG|300px|thumb|right|[[Il-kastell Ursino]] f' [[Katanja]]]]
[[File:Castello Donnafugata, Ragusa.JPG|300px|thumb|right|Il-kastell ta' Donnafugata ħdejn [[Ragusa, Italy|Ragusa]]]]
{| class="wikitable"
|- style="background:#efefef;"
!Provinċja
!Kastelli
!Komun
|-
|rowspan="3"|[[Province of Kaltanissetta|Kaltanisetta]]
|Il-Kastell ta' Manfredonico
|[[Mussomeli]]
|-
|U Cannuni
|[[Mazzarino]]
|-
|Il-kastell ta' Gela
|[[Gela]]
|-
|rowspan="4"|[[Il-provinċja ta' Katanja|Katanja]]
|[[Il-kastell ta' Ursino]]
|[[Katanja]]
|-
|Il-Kastell Normann
|[[Adrano]]
|-
|Il-kastell Normann
|[[Paternò]]
|-
|Il-kastell ta' Aci
|[[Aci Castello]]
|-
|rowspan="5"|[[Province of Messina|Messina]]
|Forte dei Centri
|[[Messina]]
|-
|Il-kastell ta' Milazzo
|[[Milazzo]]
|-
|Il-kastell ta' Sant'Alessio Sikulu
|[[Sant'Alessio Siculo]]
|-
|Il-kastell ta' Pentefur
|[[Savoca]]
|-
|[[Schisò Castle|Il-kastell ta' Schisò]]
|[[Giardini Naxos]]
|-
|rowspan="4"|[[Province of Palermo|Palermo]]
|[[Zisa, Palermo]]
|[[Palermo]]
|-
|Il-kastell ta' Caccamo
|[[Caccamo]]
|-
|Il-Kastell ta' Carini
|[[Carini]]
|-
|Il-kastell ta' Ventimiglia
|[[Castelbuono]]
|-
|rowspan="3"|[[Province of Ragusa|Ragusa]]
|Il-kastell ta' Donnafugata
|[[Ragusa, Italy|Ragusa]]
|-
|It-torri ta' Cabrera
|[[Pozzallo]]
|-
|Il-kastell ta' Conti
|[[Modica]]
|-
||[[Il-provinċja ta' Sirakuża|Sirakuża]]
|[[Il-kastell ta' Maniace]]
|[[Syracuse, Sicily|Sirakuża]]
|-
||[[Province of Trapani|Trapani]]
|Il-kastell ta' Venere
|[[Erice]]
|}
 
==Diviżjonijiet Amministrattivi==
Line 118 ⟶ 204:
|436,240
|177.3
|}
 
== Lingwa ==
{{artiklu prinċipali|Lingwa Sqallija}}
 
L-Isqalli (''sicilianu'' jew ''lingua siciliana'') huwa [[ilsien Rumanz]] mitkellem minn madwar 5 miljun ruħ fi [[Sqallija]], il-[[Kalabrja]], [[Salentu]] (Pulja meridionali), [[Ċilentu]] (Kampania meridionali), u minn total xi 10 miljun ruħ madwar id-dinja (diàspora: [[USA]], l-[[Awstralja]], il-[[Kanada]], l-[[Arġentina]], [[Franza]], il-[[Belġju]]).
 
=== Numri ===
 
{{col-begin}}
{{col-break}}
 
{| class="wikitable"
! Malti
! Sqalli (sicilianu)
! IPA<sup>[[IPA]]</sup>
|-
|Wieħed || ''unu'' || {{IPA|/ˈunu/}}
|-
|Tnejn || ''dui'' || {{IPA|/ˈdui/}}
|-
|Tlieta || ''tri'' || {{IPA|/ʈɽi/}}
|-
|Erbgħa || ''quattru'' || {{IPA|/ˈkwaʈʈɽu/}}
|-
|Ħamsa || ''cincu'' || {{IPA|/ˈʃiŋku/}}
|-
|Sitta || ''sei'' || {{IPA|/ˈsɛi/}}
|-
|Sebgħa || ''setti'' || {{IPA|/ˈsɛtti/}}
|-
|Tmienja || ''ottu'' || {{IPA|/ˈɔttu/}}
|-
|Disgħa || ''novi'' || {{IPA|/ˈnɔvi/}}
|-
|Għaxra || ''deci'' || {{IPA|/ˈdɛʃi/}}
|}
{{col-break}}
{| class="wikitable"
! Malti
! Sqalli (sicilianu)
! IPA
|-
|Ħdax || ''ùnnici'' || {{IPA|/ˈunniʃi/}}
|-
|Tnax || ''dùdici'' || {{IPA|/ˈdudiʃi/}}
|-
|Tlettax || ''trìdici'' || {{IPA|/ˈʈɽidiʃi/}}
|-
|Erbatax || ''quattòrdici'' || {{IPA|/kwatˈtɔrdiʃi/}}
|-
|Ħmistax || ''chìnnici'' || {{IPA|/ˈkinniʃi/}}
|-
|Sittax || ''sìdici'' || {{IPA|/ˈsidiʃi/}}
|-
|Sbatax || ''dicisetti'' || {{IPA|/diʃiˈsɛtti/}}
|-
|Tmintax || ''diciottu'' || {{IPA|/diˈʃɔttu/}}
|-
|Dsatax || ''dicinovi'' || {{IPA|/diʃiˈnɔvi/}}
|-
|Għoxrin || ''vinti'' || {{IPA|/ˈvinti/}}
|}
{{col-break}}
{| class="wikitable"
! Malti
! Taljan
! IPA
|-
|Wieħed u għoxrin || ''vintunu'' || {{IPA|/vintˈunu/}}
|-
|Tnejn u għoxrin || ''vintidui'' || {{IPA|/vintiˈdui/}}
|-
|Tlieta u għoxrin || ''vintitrì'' || {{IPA|/vintiˈʈɽi/}}
|-
|Erbgħa u għoxrin || ''vintiquattru'' || {{IPA|/vintiˈkwaʈʈɽru/}}
|-
|Ħamsa u għoxrin || ''vinticincu'' || {{IPA|/vintiˈʃiŋku/}}
|-
|Sitta u għoxrin || ''vintisei'' || {{IPA|/vintiˈsɛi/}}
|-
|Sebgħa u għoxrin || ''vintisetti'' || {{IPA|/vintiˈsɛtti/}}
|-
|Tmienja u għoxrin || ''vintottu'' || {{IPA|/vintˈɔttu/}}
|-
|Disgħa u għoxrin || ''vintinovi'' || {{IPA|/vintiˈnɔvi/}}
|-
|Tletin || ''trenta'' || {{IPA|/ˈʈɽɛnta/}}
|}
{{col-end}}
 
=== Ġranet tal-ġimgħa ===
 
{| class="wikitable"
! Malti
! Sqalli
! IPA
|-
| It-Tnejn || ''lunidìa'' || {{IPA|/luniˈdia/}}
|-
| It-Tlieta || ''martidìa'' || {{IPA|/martiˈdia/}}
|-
| L-Erbgħa || ''mercuridìa'' || {{IPA|/mɛrkuriˈdia/}}
|-
| Il-Ħamis || ''jovidìa'' || {{IPA|/jɔviˈdia/}}
|-
| Il-Ġimgħa || ''venniridìa'' || {{IPA|/vɛnniriˈdia/}}
|-
| Is-Sibt || ''sabbatudìa'' || {{IPA|/sabbatuˈdia/}}
|-
| Il-Ħadd || ''duminicadìa'' || {{IPA|/duminikaˈdia/}}
|}