Multilingwiżmu: Differenza bejn il-verżjonijiet
Content deleted Content added
m Modifiki annullati ta' 46.11.42.66 (diskussjoni) għall-aħħar verżjoni ta' Leli Forte |
No edit summary |
||
Linja 3:
{{Iġġeneralizza}}
==Il-Bilingwiżmu
Li l-bniedem jakkwista b’tagħlim ilsien wieħed hija karatteristika universali umana; li jitgħallem żewġ ilsna jew aktar hija kapaċità speċjali. Il-Bilingwiżmu u l-multilingwiżmu huma termini relattivi għaliex it-taħdit ivarja skond il-profiċjenza milħuqa fl-ilsna involuti.
==X’nifhmu meta ngħidu bniedem bilingwali
Ilsien minnhom ikun jifhmu imma jsibha bi tqila biex jesprimi ruħu bih:
▲Ngħidu aħna : -
▲Ilsien minnhom ikun jifhmu imma jsibha bi tqila biex jesprimi ruħu bih: jiġifieri jkollu għarfien passiv f’dak l-ilsien; filwaqt li fl-ieħor ikollu għarfien attiv għaliex ikun kapaċi jikkomunika b’mod xieraq bih;
==X’inhija l-qagħda ta’ Malta minn dawn l-erba’ aspetti?==
▲• Minn aspett ta’ funzjoni ta’ l-ilsien : - Jiġifieri, individwu jkun jitqies bilingwali meta jorbot iż-żewġ ilsna ma’ sitwazzjonijiet u skopijiet partikulari, ngħidu aħna, juża kull ilsien f’sitwazzjonijiet differenti (per eżempju, il-wieħed jużah id-dar u l-ieħor jużah fuq il-post tax-xogħol); juża kull ilsien għal skopijiet komunikattivi differenti (per eżempju, il-wieħed jużah sabiex jesprimi ruħu dwar l-edukazzjoni u l-ieħor biex jitħaddet fuq is-sentimenti tal-bniedem).
Fost l-attitudnijiet lejn xi
▲• Minn aspett ta’ attitudni lejn l-ilsna : - Jiġifieri, jekk int tħoss li inti bilingwali, jekk inti tidentifika ruħek ma’ żewġ gruppi lingwistiċi f’daqqa, mela inti bilingwali u għandek identità bilingwali.
L-istorja tixhed li lingwistikament Malta dejjem aġġornat ruħha mal-ħtiġijiet
▲X’inhi l-qagħda ta’ Malta minn dawn l-erba’ aspetti? Għandna, qabel xejn, tradizzjoni li issa rabbiet sew l-għeruq ta’ bilingwiżmu minħabba l-użu ta’ l-Ingliż matul il-biċċa l-kbira tas-Seklu XX. Fostna nsibu dawk li huma bilingwali bbilanċjati għaliex jafu sew bl-Ingliż u sew bil-Malti.Imma hawn ukoll x’uħud li l-Ingliż jifhmuh u ma humiex kapaċi jesprimu ruħhom sew fih – dawn, per eżempju, qatt ma jiktbu nota informali u formali bil-Malti, dejjem bl-Ingliż. Hawn ukoll dawk, li għalkemm jifhmu bil-Malti, meta jiġu biex jaqrawh isibuh iebes u Isienhom jixxekkel u jitqal bit-tlaqliq – l-istess ħaġa jiġri fil-każ ta’ l-Ingliż. Il-bilingwali ibbilanċjat x’aktarx li jorbot kull ilsien ma’ skop partikulari – ngħidu aħna, għalliem tas-System of Knowledge jagħti l-lecture tiegħu bl-Ingliż u jitkellem ma’ l-istudenti tiegħu bl-Ingliż, imma mal-familja tiegħu bil-Malti. L-Ingliż hawnhekk qiegħed jintrabat ma’ skopijiet ta’ edukazzjoni u l-Malti ma’skopijiet ta’ ħajja tal-familja. Fl-istess ħin il-bilingwali bbilanċjat x’aktarx li jrabbi attitudni ta’ bilingwiżmu għaliex kapaċi jidentifika ruħu maż-żewġ naħat. Inżommu f’moħħna wkoll illi meta pajjiż ikun uffiċjalment bilingwali ma jfissirx bilfors li kulħadd f’dak il-pajjiż huwa bilingwali.
▲Fost l-attitudnijiet lejn xi Isien jista’ jkun hemm attitudni strumentali , jiġifieri l-profiċenzja, il-kapaċità, il-ħila f’dak l-ilsien tkun utli bil-bosta għaliex f’dawn il-każijiet l-ilsien huwa biċċa għodda jew mezz ta’ komunikazzjoni. U jista’ jkun hemm ukoll attitudni integrattiva fejn l-aspirazzjonijiet, l-istennijiet, ix-xewqat huma sabiex il-kelliem ikun membru ta’ grup lingwistiku partikulari, jiġifieri jidentifika ruħu ma’dawkli jitkellmu dak l-ilsien, Issa, filwaqt li l-monolingwali jħares lejn l-ilsien waħdani tiegħu bħala strumentali u inttegrattiv, il-bilingwali x’aktarx li jara wieħed mill-ilsna aktar ixaqleb lejn attitudni milli lejn oħra. Bosta mill-professjonisti, mill-impjegati taċ-ċivil, mill-ħaddiema konnessi ma’ negozju u turiżmu, x’aktarx li jqisu ‘l-Ingliż b’attitudni asktar strumentali u ‘l-Malti b’attitudni aktar interattiva – qiegħed nuża aktar għaliex naslu nifhmu li attitudni il-waħda mhux bilfors iġġeneb u teskludi l-oħra; ġeneralment anzi jaħdmu b’mod kumplimentarju, id f’id ma’ xulxin: għalhekk l-identità bilingwali trawwem attitudni integrali lejn iż-żewġ ilsna f’daqqa.
▲• Il-Bilingwiżmu f’Malta tul is-sekli :
▲L-istorja tixhed li lingwistikament Malta dejjem aġġornat ruħha mal-ħtiġijiet ta’ l-Ewropa tal-Mediterran. Fi-tgerbiba tal-ġrajja ta’ Malta jidher li minn dejjem kien hawn xi element barrani jaħdem fuq il-lingwa tul il-perjodi differenti kollha ħalliet jidħlu bosta żidiet non-Semitiċi meħtieġa għall-komunikazzjoni sempliċi – żidiet li kkontribwew għall-wirt lingwistiku tal-Maltin. Dawn iż-żidiet donnhom jindikaw li fost missirijietna wkoll kin hawn element ta’ bilingwiżmu. Anzi nasa ngħidu li l-bilingwiżmu f’Malta kien minn żmien żemżem għodda qawwija fl-iżvilupp politico-soċjali tan-nazzjon. Mid-dokumenti uffiċjali maħżuna fil-bibjoteka u mid-diversi riċerki li saru sa issa nintebħu li minn dejjem kien hawn l-ilsien uffiċjali li l- ħakkiema ħaddmu fl-amministrazzjoni tal-gżejjer, u magħha wkoll kien hawn l-ilsien tal-poplu, mitkellem u ftit li xejn miktub. Wieħed ukoll irid iżomm f’moħħu li interferenza minn ilsien għal ieħor x’aktarx li tindika użu mħallat u fit-tul ta’ l-ilsien fl-istess sitwazzjoni. ==
[[ar:ثنائية لغوية]]
|