Pulmun: Differenza bejn il-verżjonijiet

Content deleted Content added
m Bot: Migrating 117 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q7886 (translate me)
No edit summary
Linja 4:
[[Stampa:Respiratory system complete numbered.svg|daqsminuri|lemin|230px]]
 
Il-'''pulmun''' huwa [[organu]] meħtieġ għar-[[respirazzjoni]] fil-[[vertebrati]]. Xogħolu huwa li jwassal l-[[ossiġnu]] mill-arja għal ġod-[[demm]] u jeħles lid-demm mill-arja ħażina l-iktar fil-forma ta' [[dijossidu tal-karbonju]] (''carbon dioxide''), li tkunjkun inġemgħetinġemgħa fid-demm. Il-pulmun fih [[ċellulaċellola|ċelluliċelloli]] speċjalizzati li jiffurmaw qishom boroż żgħar ta' ltal-arja, u lidawn jissejħu [[alveoli]]. Il-ħajt ta' dawn il-boroż huwa rqiq ħafna, biexħalli b'hekk l-arja tkun separata mid-demm b'rita rqiqa li ma xxekkilx l-iskambju ta' gassijiet bejn id-demm u l-atmosfera.
 
It-termini mediċi li jirreferu għall-pulmun ta' spiss jibdew bil-prefiss ''pnewmo-'' li ġejja mill-[[Lingwa Griega|Grieg]] ''pneuma'' li tfisser spirtu jew arja.
 
Il-[[bniedem]] għandu żewġ pulmuni, wieħed fuq ix-xellug u l-ieħor fuq il-lemin tas-sider. Il-pulmun tax-xellug huwa maqsum f'żewġ partijiet filwaqt li dak tal-lemin huwa maqsum fi tlieta. Mill-pulmun joħroġ il-pajp tan-nifs jew il-pajp tar-riħ, it-[[trakea]], li jagħti għall-ħalq u l-imnifsejn. Fil-pulmun, dan il-pajp jinqasam f'ħafna friegħi żgħari msejħa [[bronki]]. Madwar il-pulunpulmun hemm ukoll rita rqiqa, il-[[plewra]], li tgeżwer il-pulmun u tgħaddi għal fuq il-qafas tas-sider.
 
BiexSabiex wieħed ikun jista' jieħu n-nifs jeħtieġ li juża l-[[muskoli]] ta' madwar il-qafas tas-siderta' sidru. Fost dawn insibu d-[[diaframma]] li qiegħda bejn is-sider u ż-żaqq. Il-muskoli ta' bejn il-[[kustilji]], l-[[interkostali]], huma wkoll importanti wkoll. Meta dawn il-muskoli jaħdmu, il-qafas tas-sider jikber fil-wisgħa u fil-fond, u b'hekk il-pressa ta' ltal-arja fil-qafas tas-sider tonqos minħabba it-tkabbir fil-volum tal-kompartiment. Din id-differenza fil-pressa ġġiegħel l-arja biex tidħol tiġri u tneffaħtonfoħ il-pulmun, li issa jikber tant li jispiċċa jokkupa l-ispazju l-ġdid maħluqpreżenti fil-qafas tas-sider. Meta imbagħad ill-muskoli jintelqu, jiġri l-oppost, jiġifieriu għalhekk l-ispazju fil-qafas tas-sider jiċkien u dan il-moviment jimbotta l-arja 'l barra.
 
Ir-rata normali ta' nifsijiet hija madwar 20 fil-minuta.