Liebru Ewropew: Differenza bejn il-verżjonijiet

Content deleted Content added
m Bot Tneħħija: eo:Leporo (strongly connected to mt:Liebru), fr:Lièvre (strongly connected to mt:Liebru)
m r2.7.3) (Bot Żieda: an, ba, bat-smg, bg, br, ca, cs, csb, cv, en, eo, eu, fa, fr, frr, ga, hu, it, ka, kk, mhr, mrj, ms, nn, no, sc, scn, sk, sl, stq, uk, vi, wa, zh Bidla: da, es, lt, nl, pt; kosmetiċi bidliet
Linja 1:
[[Category:Liebru]]
{{TaxoboxIng
| color = pink
Line 39 ⟶ 38:
*''[[Lepus europaeus transsylvanicus]]''
}}
[[ImageStampa:Marki ta' lokomozjoni tal-Liepru Ewropew.gif|thumb|right|242px|Marki tal-lokomozzjoni tal-Liebru Ewropew ''[[Lepus europaeus]]'' a-Jimxi, b-Jaqbeż, c-Jiġri.]]
Il-[[Liebru Ewropew]] jissejjaħ b' ħafna ismijiet komuni fosthom, [[Liebru kannella ta' l-Ewropa]], [[Liebru komuni]] u [[Fenek ħmar tal-Lvant]]. Xjentifikament magħruf bħala '''''Lepus europaeus''''' u huwa [[speċi]] ta' mammiferu plaċentat tal-[[familja]] [[Leporidae]] (''[[leporidu]]''), fl-[[ordni]] [[Lagomorpha]] (''[[lagomorfu]]''), nattiv tal-kontinenti ta' l-[[Ewropa]] u l-[[Asja]].
[[ImageStampa:Running hare.jpg|thumb|left|200px|Liebru Ewropew ''[[Lepus europaeus]]'' jiġri.]]
Il-[[Liebru Ewropew]] huwa mammiferu ta' ħeffa kbira u kapaċi jilħaq veloċità ta' 70 kilometru jew 45 mil fis-siegħa. Dan jikber bejn 50 u 70 ċentimetru eskluż id-denb li ġeneralment ikun bejn 7 u 11-il ċentimetru ieħor u l-piż ta' [[liebru]] adult jista jvarja minn [[sottospeċi]] għal oħra bejn 2.5 u 6.5 kilogrammi.
 
Għalkemm normalment il-[[Liebru Ewropew]] ''[[Lepus europaeus]]'' huwa mammiferu ta' natura mistħijja u jgħix ħajja solitarja jew bħala par, dan jibdel l-attitudni tiegħu lejn ir-Rebbiegħa fejn dawn jibdew jiġru wara xulxin matul il-ġurnata fid-dawl tax-xemx f'nofs il-kampanja. Din l-imġieba hija xejn aktar ħlief kompetizjoni bejn l-irġiel biex jakkwistaw id-dominanza u b'hekk aċċess għal aktar nisa biex jirriproduċu magħhom. Waqt dan iż-żmien ta' freneżija fost il-[[liebru|liebri]], wieħed jista' jarahom jagħtu u jiġġieldu bl-idejn. Għal żmien twil ħafna kienu jaħsbu li dan kien ikun ġlied ta' kompetizzjoni bejn l-irġiel, iżda minn osservazzjonijiet aktar fil-qrib irrisulta li dan ma kienx ħlief ġlied bejn in-nisa u l-irġiel, biex in-nisa juru jew li għadhom m'humiex lesti għat-tgħammir jew biex jaraw id-determinazzjoni ta' l-irġiel.
[[ImageStampa:Skull of a hare.png|thumb|left|150px|Ras ta' skeletru ta' ''[[Lepus europaeus]]'' jiġri.]]
Il-[[Liebru Ewropew]], ma jgħix bħal biċċa l-kbira tal-fniek f' bejta taħt l-art u dan lanqas meta jasal iż-żmien taż-żrameġ. It-twelid taż-żgħar isir ġo bejta magħmulha minn ħofra baxxa magħrufa bħala '''''"il-forma"''''' jew fil-ħaxix mirfus u mgħaffeġ mill-omm. Din m'hijiex problema għaż-żrameġ għax huma addattati għan-nuqqas ta' protezjoni fisika billi jitwieldu miksijjin bil-pil u b'għajnejhom miftuħa, b'hekk ftit żmien wara t-twelid dawn ikunu kapaċi jaħsbu għalihom infushom.
 
== Distribuzzjoni ==
Dan il-[[liebru]] mifrux mit-Tramuntana, għall-Punent, sa ċ-Centru ta' l-Ewropa u fil-Punent ta' l-[[Asja]] għalkemm illum il-ġurnata id-distribuzzjoni ta' dan il-[[liebru]] kibret billi ġie ntrodott mill-bniedem fil-Lvant tal-kontinent ta' l-[[Amerika]] ta' fuq fejn jissejjaħ [[Fenek ħmar tal-Lvant]], fil-Lbiċċ lejn in-Nofs in-nhar tal-kontinent ta' l-Amerika ta' isfel, fil-Lvant tal-kontinent ta' l-[[Awstralja]] u f' [[New Zealand]].
 
== Klassifikazzjoni ==
Dan il-liebru huwa 1 minn 10 [[speċi]] li qegħdin ikklassifikati fis-[[sottoġeneru]] ''[[Eulagos]]'' u l-i[[speċi]] maqsuma minn ta' linqas f' 16-il [[sottospeċi]].
 
* [[Ordni]] [[Lagomorpha]]
** [[Familja]] [[Leporidae]]
*** [[Sottofamilja]] [[Leporinae]]
**** [[Tribù]] [[Leporini]]
***** [[Ġeneru]] ''[[Lepus]]''
****** [[Sottoġeneru]] ''[[Eulagos]]''
******* [[Liebru Ewropew]] jew [[Liebru kannella ta' l-Ewropa]] ''[[Lepus europaeus]]''
******** [[Sottospeċi]]
******** ''[[Lepus europaeus caspicus]]'' (Hemprich & Ehrenberg, 1832)
******** ''[[Lepus europaeus connori]]'' (Robinson, 1918)
******** ''[[Lepus europaeus creticus]]'' (Barrett-Hamilton, 1903)
******** ''[[Lepus europaeus cyprius]]'' (Barrett-Hamilton, 1903)
******** ''[[Lepus europaeus cyrensis]]'' (Satunin, 1905)
******** ''[[Lepus europaeus europaeus]]'' (Pallas, 1778)
******** ''[[Lepus europaeus hybridus]]'' (Desmarest, 1822)
******** ''[[Lepus europaeus judeae]]'' (Gray, 1867)
******** ''[[Lepus europaeus karpathorum]]'' (Hilzheimer, 1906)
******** ''[[Lepus europaeus medius]]'' (Nilsson, 1820)
******** ''[[Lepus europaeus occidentalis]]'' (de Winton, 1898)
******** ''[[Lepus europaeus parnassius]]'' (Miller, 1903)
******** ''[[Lepus europaeus ponticus]]'' (Ognev, 1929)
******** ''[[Lepus europaeus rhodius]]'' (Festa, 1914)
******** ''[[Lepus europaeus syriacus]]'' (Hemprich & Ehrenberg, 1832)
******** ''[[Lepus europaeus transsylvanicus]]'' (Matschie, 1901)
 
== Gallarija ==
 
<gallery>
Line 88 ⟶ 87:
</gallery>
 
== Referenzi ==
* Hoffmann, Robert S.; Andrew T. Smith (November 16, 2005). Wilson, D. E., and Reeder, D. M. (eds): Mammal Species of the World, 3rd edition, Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018018-882218221-4.
* Lagomorph Specialist Group (1996).[http://www.iucnredlist.org/search/details.php/41280/all ''Lepus europaeus'']. 2006 IUCN Red List of Threatened Species.
* [http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl The Paleobiology Database].
* [http://www.geocities.com/mammal_taxonomy/nederlands2.html Tassonomija tal-Mammiferi].
 
== Ħoloq jew Linkijiet Esterni ==
* [http://www.chrischapmanphotography.com/hares/ Il-Proġett tat-3 Liepri "The Three Hares Project"]
 
[[CategoryKategorija:Liebru]]
[[da:Hare (Lepus europaeus)]]
 
[[daan:Hare (Lepus europaeus)]]
[[ba:Үрғуян]]
[[bat-smg:Zoikis]]
[[bg:Див заек]]
[[br:Gad Europa]]
[[ca:Llebre comuna]]
[[cs:Zajíc polní]]
[[csb:Szari zajc]]
[[cv:Хир мулкачĕ]]
[[da:Europæisk hare]]
[[de:Feldhase]]
[[en:European hare]]
[[eo:Eŭropa leporo]]
[[es:Lepus europaeus]]
[[et:Halljänes]]
[[eseu:LiebreErbi comúnarrunt]]
[[fa:خرگوش صحرایی اروپایی]]
[[lt:Kiškis]]
[[nlfi:HaasRusakko]]
[[fr:Lièvre d'Europe]]
[[frr:Fialhaas]]
[[ga:Giorria gallda]]
[[hu:Mezei nyúl]]
[[it:Lepus europaeus]]
[[ka:რუხი კურდღელი]]
[[kk:Ор қоян]]
[[lt:Pilkasis kiškis]]
[[mhr:Сур мераҥ]]
[[mrj:Луды морен]]
[[ms:Lepus europaeus]]
[[nl:Haas (dier)]]
[[nn:Sørhare]]
[[no:Sørhare]]
[[pl:Zając szarak]]
[[pt:Lebre -comum]]
[[ru:Заяц-русак]]
[[fisc:RusakkoLèpere]]
[[scn:Lebbru]]
[[sk:Zajac poľný]]
[[sl:Poljski zajec]]
[[stq:Hoase]]
[[sv:Fälthare]]
[[tr:Bayağı tavşan]]
[[uk:Заєць сірий]]
[[vi:Thỏ rừng châu Âu]]
[[wa:Live d' Urope]]
[[zh:歐洲野兔]]