Pesta s-sewda: Differenza bejn il-verżjonijiet
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Linja 6:
Jaħsbu li l-pesta s-sewda f'ħames snin kienet il-kawża tal-mewt ta' nofs il-populazzjoni tal-Ewropa, xi 25 miljun ruħ. <ref> Fra Bruno Halioua, ''Histoire de la médecine'' 2004, Masson ISBN:2294010566
[http://books.google.com/books?id=I2iwJDj8G7MC&printsec=frontcover&output=text#PPA103,M1 Kapitlu: La grande peste ou peste noire]
</ref>, u x'aktarx l-istess numru fl-Asja, jiġifieri xi 50 miljun b'kollox. Il-pesta s-sewda kellha konsegwenzi permanenti fuq iċ-ċivilizazzjoni Ewropea, iżjed u iżjed billi wara din l-ewwel mewġa, il-marda reġgħet dehret f'bosta mill-pajjiżi milquta (
==L-epidemji ta' qabel==
Linja 15:
Il-pesta bubonika kien tidher b'mod endemiku fl-[[Asja ċentrali]], u żgur li kienu l-gwerer bejn il-[[Imperu Mongolu|Mongoli]] u ċ-[[Ċina|Ċiniżi]] li kkawżaw l-epidemija. Tfaċċat fl-1334 fil-provinċja Ċiniża ta' [[Hubei]] u infirxet bil-ħeffa mal-provinċji tal-inħawi ([[Jiangxi]], [[Shanxi]], [[Hunan]], [[Guangdong]], [[Guangxi]], [[Henan]] u [[Suiyuan]], provinċja antika ikkontestata bejn l-imperi Mongolu u Ċiniż).
Fl-1346, it-[[Tatari]] assedjaw il-belt ta' [[Caffa]], fuq ix-xatt tal-[[Baħar Iswed]], fil-[[Krimea]], port importanti fuq it-triq bejn il-Lvant mbiegħed u l-Punent Ewropej, fejn kien hemm ħafna merkanti [[
L-assedju waqaf għax ma' kienx hemm biżżejjed ġellieda b'saħħithom. Ġenova u t-Tatari iffirmaw armistizju u l-bastimenti
Minn hemm, il-pesta ħarbtet l-[[Ewropa]] kollha min-nofsinhar għat-tramuntana, iżjed u iżjed billi sabet art tajba: il-populazzjoni ma kelliex l-[[antikorpi]] kontra dan il-varjanti tal-[[baċillu]] tal-pesta, u kienet iddgħajfet bil-[[karistija|karistiji]] repetuti,<ref>l-iżjed il-ġuħ il-kbir tal-1315 sal-1322</ref> mill-epidemji <ref>l-iżjed it-[[tifu]]</ref> minħabba li l-klima kienet kesħet mill-aħħar tas-seklu XIII, u mill-gwerer<ref>fosthom il-[[Gwerra ta' Mitt Sena]], li bdiet fl-1336</ref>. Fattur ieħor importanti kien il-fatt li fil-punent tal-Ewropa, il-[[far]] kbir mil-Lvant ''Rattus norvegicus'' infirex għad-dannu tal-far żgħir Ewropej ''Rattus rattus'', u l-qtates kienu kważi għebu fis-seklu XIV minħabba s-superstizzjoni u mingħajrhom il-populazzjoni tan-[[nemes]] reġgħet kibret daqs qabel.
| |||