|
* Ta' Lourdes, Raħal Ġdid (1974)
== [[Kwistjoni PolitkoPolitiko-Reliġjuża]] ==
Fis-snin ħamsin, il-Partit Laburista taħt it-tmexxija ta' [[Dom Mintoff]], ħareġ bil-proposta tal-''[[Integration]]''. Dan kien pjan biex Malta tingħaqad mal-Ingilterra fuq bażi ta' ugwaljanza politika, soċjali u ekonomika bl-iskop li jissolvew il-problemi tal-qgħad, ta' nuqqas ta' servizzi soċjali, u ta' nuqqas ta' leġislazzjoni biex id-drittijiet tal-bniedem, kif kienu gawduti mill-Ingliżi dak iż-żmien, jitgawdew ukoll mill-Maltin. L-Arċisqof Gonzi beża' li Mintoff kien sejjer idaħħal il-[[Komuniżmu]], u l-Integration kienet l-ewwel pass biex jeqred ir-reliġjon minn Malta.
=== L-Interdett ===
Nhar il-21 ta’ta' Frar 1960, l-Arċisqof Gonzi u l-Isqof Pace ta’ta' Għawdex, ħarġu l-Pastorali tar-Randan u fiha qalu li
{{kwota|Il-velenu soċjalista dieħel ġmielu speċjalment fost ċerti żgħażagħ. X’ġidX'ġid jista’jista' jikseb il-Partit tal-Ħaddiema mill-kuntatti perikolużi li qed isiru ma’ma' għaqdiet u ma’ma' personalitajiet soċjalisti ta’ta' barra, speċjalment kontinentali? Biex naħdmu għall-ġid ekonomiku tal-pajjiż, hemm bżonn nesponuh għall-periklu li jitlef ruħu.}}
L-Isqfijiet ħeġġew biex
{{kwota|Il-prinċipji soċjalisti, li, kif rajna, bdew iġibu naturalment xi firda fostna, ma jibqgħux jixterdu, anzi jiġu mbegħdambiegħda għall-kolloxgħalkollox mill-moħħ ta’ta' wliedna kollha kemm huma.}}
Qalu wkoll li
{{kwota|Ħadd ma jista’jista' fl-istess ħin ikun kattoliku sinċier u soċjalista fil-veru sens tal-kelma.}}
F'''The Struggle'', organu tal-Għaqda Żgħażagħ Laburisti ta’ta' Marzu 1960, f’artikluf'artiklu bl-isem ''Kummenti dwar il-Pastorali tar-Randan'', kien hemm miktub li l-Pastorali tar-Randan ma kinitx titrattatittratta ż-żmien tar-Randan iżda kienet attakk fuq iż-żgħażagħ Laburisti u fuq il-Partit Laburista, b’bostab'bosta ineżattezzi u tagħwiġ tat-twemmin soċjalista. Ftit jiem wara, lill-Editur [[Lorry Sant]] il-Kurja ordnatlu jippubblika dikjarazzjoni ta’ta' apoloġija fil-ħarġa li jmiss ta’ta' ''The Struggle''. Nhar id-9 ta’ta' April, Lorry Sant irċieva digriet mingħand l-Arċisqof Gonzi bil-piena tal-interdett personali fuq artiklu li skont il-Kurja kasbar u naqqas mir-rispett lejn l-awtorità tal-Isqfijiet. Minbarra l-kundanna personali, kull min jistampa The ''Struggle'', jikteb fih, ibiegħu jew jaqrah, jkun qed jagħmel dnub mejjet.
Nhar it-8 ta’ta' April 1961, l-interdett ingħata lill-Eżekuttiv Laburista, inkluż il-Kap tal-Oppożizzjoni Dom Mintoff. Dan wara li fil-15 ta’ta' Marzu l-Partit Laburista kien ħareġ stqarrija li fiha kkundanna l-aġir tal-Arċisqof Gonzi bħala persuna privata minħabba li bl-imġieba tiegħu kien qed joħloq ħsara lill-pajjiż u xkiel lejn il-ksieb tal-Indipendenza. Il-Kurja wieġbet li jekk l-Eżekuttiv nazzjonali tal-Partit Laburista ma kienx se jagħmel apoloġija pubblika, kienet se tagħmel użu tal-pieni tal-interdett. Fit-8 ta’ta' April, il-Kurja għarrfet lill-aġent Segretarju tal-Partit Laburista, li wara li l-Eżekuttiv sejjaħ Konferenza Ġenerali minflok li rtira l-istqarrija tal-politika tal-Partit, l-Isqfijiet taw l-interdett personali lill-membri kollha li ħadu sehem fil-laqgħa tal-Eżekuttiv tal-Partit Laburista ta’ta' nhar il-15 ta’ta' Marzu.
F-'Settembru 1961 tħabbret il-mewt ta’ta' [[Ġużè Ellul Mercer]], Deputat Mexxej tal-Partit Laburista, u awtur tar-rumanz ''Leli ta’ta' Ħaż-Żgħir''. Billi kien taħt il-pieni tal-interdett, indifen fil-parti taċ-ċimiterju tal-Addolorata mhux ikkonsagrata, magħrufa bħala l-Miżbla.
Fl-istess sena, il-Partit Laburista daħal fl-A.A.P.S.O (''Afro-Asian Peoples' Solidarity Organization'') li skont il-Moviment Azzjoni Soċjali kienet "għaqda reġjonali li taħt pretesti jew skopijiet tajba bħall-ġlieda għal-libertà tal-poplu qed isservi għall-penetrazzjoni tal-Komuniżmu fl-Asja u fl-Afrika."
Nhar l-24 ta´' Mejju 1961, l-Arċisqof ħareġ din id-direttiva lill-Kleru:
{{kwota|Bħalma nafu lkoll, dawn l-aħħar ġimgħat, kull fejn qiegħed imur l-E.T.l-Arċisqof, qiegħed jiġi milqugħ b´ferħ kbir u turija ta' sottomissjoni filjali sħiħa. L-Eċċellenza tiegħu ma jistax ma jifraħx b'dan kollu, mhux għalih innifsu, imma għax din l-imġiba turi illi l-maġġoranza l-kbira tal-Maltin raw li dak il-partit, li għall-mottivi politiċi ġodda tiegħu, qiegħed iwettaq gwerra kontra l-Knisja, qabad triq ħażina li mhix vantaġġjuża għall-ġid spiritwali ta' Malta u għalhekk għandha tiġi miċħuda.
IzdaIżda min-naha l-ohra l-EccellenzaEċċellenza TieghuTiegħu ma jistax jiehujieħu pjacirpjaċir bis-sitwazzjoni li nholqotnħolqot f'Malta f'materji li jaffettwaw is-sentiment religjuzreliġjuż ta´' Malta; huwa jrid il-ghaqdagħaqda li jrid Sidna GesùĠesù Kristu. U ghaxgħax il-Knisja ma tistax tasal fi ftehim ma' dawk li ma jridux jimxu skond it-taghlimtagħlim t'Alla,bhal bħal ma ghednagħedna awtorevolment ahnaaħna, huma hassruħassru d-dmir tieghitiegħi li juri x´ghandu'għandu jkun imwarrab, almenu minn dawk li jridu jibqghujibqgħu maghqudinmagħqudin mal-Knisja. L-EccellenzaEċċellenza tieghutiegħu l-ArcisqofArċisqof, ghalhekkgħalhekk, iwissi illi ficfiċ-circostanziċirkostanzi li ghandnagħandna llum, dan li gejġej ghandugħandu jkun ikkundannat bil-qawwa kollha possiblipossibbli.
a) L-offizi gravi bil-fomm, bil-kitba jew ghemilgħemil kontra l-arcisqofarċisqof u l-kleru;
b) L-appoggappoġġ lill-mexxejja tal-M.L.P., sakemm dawn jibqghujibqgħu fi stat ta´' gwerra mal-Knisja, u f'kuntatt mas-socjalistisoċjalisti, il-kommunistikomunisti u l-AAPSO;
cċ) Il-kitba, il-qari u l-bejghbejgħ ta' "Il-Ħelsien" u l-"Voice of Malta" sakemm dawn ikomplu jimxu fuq il-linja li mixjin biha fil-prezentpreżent, minkejja li dawn digadiġà kienu pubblikament imwiddba mill-awtoritajiet ekklesjaticiekklesjatiċi; l-istess jghoddjgħodd ghalgħal "The Whip";
L-EccellenzaEċċellenza tieghuTiegħu l-ArcisqofArċisqof iwissi wkoll lill-genituriġenituri bir-responsabbilitàresponsabilità kbira li ghandhomgħandhom fuq spallejhom quddiem Alla, meta huma jhallujħallu lil uliedhom jiffrekwentaw il-Brigata tal-M.L.P., fejn jitghallmujitgħallmu jistmerru l-awtoritajiet ekklezjasticiekkleżjastiċi, u fil-pieni serji li johorgujoħorġu minn dan. Billi jidher li xi whud jitqarbnu anke ta´' sikwit, u dawn id-dnubiet ma jqerruhomx, il-konfessuri, bhalma huwa d-dover taghhom, ghandhomgħandhom, skondskont ir-regola tal-prudenza, jistaqsu lill-penitenti d-domandi mehtiegameħtieġa.
GhandnaGħandna niftakru li fil-Knisja s-setghasetgħa qieghdaqiegħda fil-kapijiet, maghzulamagħżula minn Alla u mhux mill-poplu, u ghalhekkgħalhekk meta, fl-ambjent taghhataghħa hija tohrogtoħroġ direttivi, haddħadd m'ghandugħandu d-dritt jikkritikaha, u inqas u inqas, bhalbħal ma ntqal, li jikkundannaha...}}
=== L-Elezzjonijiet tal-1962 ===
Nhar l-4 ta' Frar 1962, l-ArcisqofArċisqof Gonzi xandar ittra pastorali dwar l-elezzjonijiet li kienu fil-qrib. Hu wissa lill-votanti li kellhom id-dmir u l-obbligu li juzawjużaw il-voti biex jghinujgħinu lil dawk il-partiti li kienu jappoggjawjappoġġjaw lill-Knisja. Minkejja dan, fl-Elezzjonijiet Ġenerali tal-1962, kważi 51,000 Malti (34% tal-elettorat) ivvutaw lill-Partit Laburista, li beda jsejħilhom "suldati tal-azzar".
Wara l-Elezzjonijiet, nhar is-7 ta' Marzu 1962, l-Arċisqof Gonzi ħareġ struzzjonijiet bil-Latin biex jitqassmu biss bl-idejn:
Wara li Dom Mintoff tela' fil-Gvern fl-1971, ir-relazzjoni bejnu u l-Arċisqof Gonzi tjiebet ħafna. Gonzi kien anki ta' għajnuna għall-Gvern Laburista tas-sebgħinijiet. Meta fid-19 ta' Ġunju 1998, Mintoff fil-Parlament qal hekk:
{{kwota|ll-poplu tagħna jaf kemm iġġieled miegħi Gonzi. Lili hu tani l-iskomunika, u n-neputi tiegħu li qiegħed hawn jaf imma żgur qatt ma semagħni ngħid xi ħaġa personali kontra tiegħu għax l-affarijiet personali m'għandhomx x'jaqsmu. U malli Gonzi bidel l-ideat tiegħu u beda jimxi magħna, jien sirt ħabib tiegħu u tgħidx kemm iddefendejtu kontra l-Arċisqof tal-lum ([[Ġużeppi Mercieca]]). Jiena ma ridtx li jkollna l-Arċisqof tal-lum imma ridt li jibqa' Gonzi. Forsi neputih din ma kienx jafha imma jiena lil Gonzi ddefendejtu quddiem il-Papa [[Papa Pawlu VI|Pawlu VI]] biex iħallih hemmhekk għaliex kienu se jneħħuh. Kienu jgħidulu żmagat imma dan ma kien veru xejn. Kien trux, bħalma qed nittarrax jien, imma naħseb li ħadd minnkom li qed tisimgħuni hawnhekk m'hu se jgħid li sema' lil dak l-iżmagat! U hekk ukoll jien ma kontx ngħid li Gonzi huwa żmagat imma li huwa trux.}} (Dibattitu fil-Parlament, 19 ta' Ġunju 1998)
== Sorsi ==
| 