Reviżjoni ta' 11:39, 22 Lulju 2010 editja Chrisportelli (diskussjoni \| kontribuzzjonijiet) Burokrati, Amministraturi 28,134 edits m Arċisqof Mikiel Gonzi tmexxa lejn Mikiel Gonzi ← Differenza preċedenti		Reviżjoni ta' 12:35, 22 Lulju 2010 editja ħassar Chrisportelli (diskussjoni \| kontribuzzjonijiet) Burokrati, Amministraturi 28,134 edits No edit summary Differenza suċċessiva →
Linja 1: Monsinjur '''Mikiel Gonzi''' ([[Birgu]], [[13 ta' Mejju]] [[1885]] – [[22 ta' Jannar]] [[1984]]) kien Isqof tta' [[Djoċesi ta' Għawdex\|Għawdex]], u ~~wara~~aktar tard, il-ħmistax u l-aħħar Isqof ta' Malta, u l-ewwel Arċisqof tad-[[Arċidjoċesi ta' Malta\|Djoċesi ta' Malta]]. ==Tfulija==▼ Twieled il-[[Birgu]] fi Triq ta' Biswit il-Kwartier, nhar it-13 ta' Mejju 1885. Bin Ġużè u Margerita mwielda Tonna. Tgħammed fil-Knisja Kolleġjata ta' San Lawrenz. Meta kellu 5 snin il-familja marret tgħix il-[[Kalkara]]. Attenda l-Iskola Primarja tal-Birgu.▼ ~~==Saċerdot==~~ Wara li studja fis-[[Seminarju\|Seminarju ta' Malta]] huwa ġie ordnat saċerdot nhar id-19 ta' Diċembru 1908. Mill-[[Università ta' Malta]] ġab il-Baċellerat fil-Letteratura u d-Dottorat fit-Teoloġija. Fl-1909, Gonzi mar jistudja fl-[http://www.unigre.it/ Università Gregoriana] ta' Ruma, mnejn ġab id-Dottorat fil-Liġi Kanonika. Attenda wkoll l-Istitut Bibbliku. Meta fl-1912 ġie lura Malta, beda jgħallem l-Iskrittura fis-Seminarju u iktar tard il-Liġi Kanonika. Fl-1922 beda jgħallem l-Ebrajk u l-Iskrittura fl-Università ta' Malta. Bħala saċerdot żagħżugħ, Dun Mikiel Gonzi ħadem fil-parroċċa tal-Kalkara. Kien ukoll Rettur tal-Iskola ta' San Pawl, il-Belt u Direttur Spiritwali għall-Iskejjel tal-Gvern.▼ ▲== Tfulija == Matul l-[[I Gwerra Dinjija\|Ewwel Gwerra Dinjija]] kien Kappillan Militari fl-Isptar tal-Imtarfa. Fl-1919 sar ''Defensor Vinculi'' - avukat fil-kawżi ta' żwiġijiet.▼ ==Senatur==▼ Fi żmien meta s-saċerdoti kienu mħajra jieħdu sehem attiv fil-politika, Dun Mikiel Gonzi daħal membru tal-[[Partit Laburista]] li kien għadu kif twaqqaf fil-15 ta' Mejju 1921, u kien jissejjaħ ''[[La Camera del Lavoro]]''. (Mal-Partit Nazzjonalista kien hemm Mons.Dandria u Mons. Panzavecchia). Probabilment kienu ħajruh is-[[Alfons Maria Galea\|Sur Fons]] u l-Kurunell [[Willie Savona]]. Wara li mar ħa parir mingħand l-[[Mauro Caruana\|Isqof Mawru Caruana]], dan qallu: "Mhux intik parir- nobbligak... biex ikun hemm bniedem ekkleżjastiku fil-Kumitat... Mur, nobbligak." Huwa attenda l-Kumitat Ġenerali tal-Partit Laburista għall-ewwel darba fis-7 ta' Ottubru 1921 u ħareġ kandidat għas-Senat fl-Elezzjonijiet Ġenerali tal-1921. Kien hemm kandidat ieħor għamillu kawża għax qal li Gonzi ma kellux età biżżejjed biex joħroġ għas-Senat imma tilifha għax Gonzi kellu 35 sena. "Imbagħad ġiet l-elezzjoni," jgħid Gonzi, "ifforma ruħu l-partit tal-Labour sewwa, kellhom nies jagħmlu unur lill-Partit, tant mill-punt di viżta politiku u wkoll reliġjuż." Il-Partit Laburista tella' 7 deputati fil-Kamra Leġislattiva u 2 senaturi, fosthom [[Alfons Maria Galea]] fuq l-Ewwel Distrett u Mikiel Gonzi fuq it-Tieni Distrett. Gonzi daħal fis-Senat fl-1 ta' Novembru u għamel biss nofs il-leġislatura: tliet snin mis-sitta li seta' jagħmel (għax fl-1924 sar Isqof t'Għawdex). L-ewwel liġi li għaddew kien ''The Religion of Malta Declaration Act''. Gonzi jgħid li fiż-żmien li kien fis-Senat inkoraġixxa l-istudju tal-[[Lingwa Maltija\|ilsien Malti]], xi ħaġa li kienet fil-Programm Elettorali tal-Partit Laburista.▼ ▲~~Twieled~~Mikiel Gonzi twieled il-[[Birgu]] fi Triq ta' Biswit il-Kwartier, nhar it-13 ta' Mejju 1885. Bin Ġużè u Margerita mwielda Tonna., hu ġie ~~Tgħammed~~mgħammed fil-Knisja Kolleġjata ta' San Lawrenz. Meta kellu 5ħames snin il-familja marret tgħix il-[[Kalkara]]. ~~Attenda~~Hu attenda l-Iskola Primarja tal-Birgu. ==Isqof t'Għawdex==▼ Fl-1922 l-Isqof Dom Mawru Caruana ħatru segretarju privat tiegħu. Lejn nofs is-sena 1924 irriżenja mis-Senat u sar il-ħames Isqof t'Għawdex. Dam 19-il sena Isqof t'Għawdex sakemm fl-1943 inħatar Isqof ko-adjatur ta' Malta. Fl-eqqel tat-Tieni Gwerra Dinjija, l-Isqof Gonzi għen ħafna biex tittaffa l-problema tal-ġuħ ħabba n-nuqqas ta' qamħ f'Malta, li seta' jwassal biex Malta ċċedi. F'laqgħa sigrieta nhar il-5 ta’ Lulju 1942, li sejjaħ il-Gvernatur [[Lord Gort]] kien hemm prezenti l-Isqof Gonzi, li fuq din il-laqgħa jikteb hekk: ▼ == Saċerdozju == “Konna hu, jiena, il-Lieutenant Governor, ċertu Mr. Ward (li kien inkarigat mid-dqiq) u ieħor militari (kien inkarigat mir-raba’). U qalilna “se nafdalkom ''a top secret''. Ħadd ma jista’ jitkellem: ara min jitkellem.” Qal: “dqiq ghandna ghal ftit xhur biss. X’se nagħmlu? Jaqbeż Mr. Ward: “''I beg your pardon Sir; it’s not a question of months, its a question of days. I have flour for only about one month. I’m not sure whether that will last for one month …''” Il-gvernatur qal: ''“What can we do? We cannot let the Maltese die of hunger. We must find …”'' ghedtlu: “''May I say a word?”'' (kien is-Sibt dan) ghedtlu: ''“I could find a remedy … I’ll get wheat from Gozo. It’s the time of the harvest”.'' Qalli “taghmilha?” għedtlu: “nagħmilha”. “Jirnexxilek?” “Sa ċertu punt tirnexxi. Imma biex nagħmilha: on two conditions. Inti għedtilna li dan ''top secret''. ''I mean to ask the farmers of Gozo to give us the wheat. How can I persuade them unless I lay before them the situation?”. “Alright. Tell them what the situation is like. What is your second condition? “Give me petrol. I have only one can of petrol per week as bishop of Gozo. “You will have as much as you need”.'' ▼ … It-Tnejn morna. Dorna r-raba’ kollu ta’ Għawdex. U nista’ nghid li l-bdiewa kollha ġenerozament tawni. Dawk li kienu jikkonservaw ħafna minnu għall-familja tagħhom u jbigħu … għedtilhom “ara, inħallsukom tal-qamħ”. Kienu “jadurawni”: la l-Isqof qed jgħidilna hekk, mela nagħmlu hekk. Ċempilt lill-gvernatur, għedtlu: ''send two trucks tomorrow morning and you have all the wheat of Gozo''.▼ ▲Wara li studja fis-[[~~Seminarju\|~~Seminarju ta' Malta]] huwa ġie ordnat saċerdot nhar id-19 ta' Diċembru 1908. Mill-[[Università ta' Malta]] ġab il-Baċellerat fil-Letteratura u d-Dottorat fit-Teoloġija. Fl-1909, Gonzi mar jistudja fl-~~[http://www.unigre.it/~~ Università ~~Gregoriana]~~Gregorjana ta' [[Ruma]], mnejn ġab id-Dottorat fil-Liġi Kanonika. Attenda wkoll l-Istitut Bibbliku. Meta fl-1912 ġie lura Malta, beda jgħallem l-Iskrittura fis-Seminarju u iktar tard il-Liġi Kanonika. Fl-1922 beda jgħallem l-[[Lingwa Ebrajka\|Ebrajk]] u l-Iskrittura fl-Università ta' Malta. Bħala saċerdot żagħżugħ, Dun Mikiel Gonzi ħadem fil-parroċċa tal-Kalkara. Kien ukoll Rettur tal-Iskola ta' San Pawl, il-[[Belt Valletta]], u Direttur Spiritwali għall-Iskejjel tal-Gvern. L-għajnuna ta’ Mons. Gonzi li ħeġġeġ lill-bdiewa Għawdxin jiġbru l-qamħ, biex jintbagħat lejn Malta ingħatat rikonoxximent meta l-Gvernatur Lord Gort laqqa’ lil Gonzi mar-[[Re Ġorġ VI]] fi żjara qasira li dan għamel f’Malta fl-20 ta’ Ġunju 1943.▼ Meta l-Isqof Caruana xjaħ ħafna, għall-ewwel l-Ingliżi kienu kontra li Mikiel Gonzi jinħatar isqof ko-adjutur ta’ Malta għax kienu jqisuh filo-Taljan. Imma fil-kwistjoni tal-qamħ, l-Inglizi raw fih att ta’ lealtà lejhom u għalhekk ma baqgħux jopponu. ▲Matul l-[[IL-Ewwel Gwerra Dinjija\|Ewwel Gwerra Dinjija]] kien Kappillan Militari fl-Isptar tal-[[Mtarfa\|Imtarfa]]. Fl-1919 sar ''Defensor Vinculi'' -, avukat fil-kawżi ta' żwiġijiet. ==Isqof u l-ewwel Arċisqof ta' Malta==▼ Tliet xhur wara li nħatar Isqof ko-adjatur, miet l-Isqof Mawru Caruana, u nhar is-17 ta' Diċembru Mons. Mikiel Gonzi sar Isqof ta' Malta. Fl-1944, id-Djoċesi ta' Malta kienet elevata għal Arċidjoċesi u hekk Gonzi sar l-ewwel Arċisqof ta' Malta. Fi żmienu saru l-Kungress Marjan (1949) u ċ-Ċelebrazzjonijiet Ċentinarji ta' [[San Pawl]] (1960). Wara li ħa sehem fil-[[Konċilju Vatikan II]], huwa ma qagħadx lura milli jimplimenta r-riformi konċiljari fl-Arċidjoċesi ta' Malta.▼ ▲== Senatur == ==[[Kwistjoni Politko-Reliġjuża]]==▼ Fis-snin ħamsin, il-Partit Laburista taħt it-tmexxija ta' [[Dom Mintoff]], ħareġ bil-proposta tal-[[Integration]]. Dan kien pjan biex Malta tingħaqad mal-Ingilterra fuq bażi ta´ ugwaljanza politika, socjali u ekonomika bl-iskop li jissolvew il-problemi tal-qgħad, ta' nuqqas ta' servizzi soċjali, u ta' nuqqas ta' leġislazzjoni biex id-drittijiet tal-bniedem, kif kienu gawduti mill-Ingliżi dak iż-żmien, jitgawdew ukoll mill-Maltin. L-Arċisqof Gonzi beża' li Mintoff kien ser idaħħal il-Komuniżmu u l-Integration kienet l-ewwel pass biex jeqred ir-reliġjon minn Malta. Fl-1961, il-Partit Laburista daħal fl-[http://www.aapsorg.org/site/docs/index.htm A.A.P.S.O] li skond il-Moviment Azzjoni Soċjali kienet "għaqda reġjonali li taħt pretesti jew skopijiet tajba bħall-ġlieda għal-libertà tal-poplu qed isservi għall-penetrazzjoni tal-Komuniżmu fl-Asja u fl-Afrika." L-Arċisqof Gonzi u l-Isqof Pace t'Għawdex ħarġu pastorali li fiha fissru l-perikli tal-Integration. ▼ Fi żmien meta s-saċerdoti kienu mħajra jieħdu sehem attiv fix-xena [[politika]], Dun Mikiel Gonzi daħal membru tal-[[Partit Laburista (Malta)\|Partit Laburista]] li kien għadu kif twaqqaf fil-15 ta' Mejju 1921, u kien jissejjaħ ''La Camera del Lavoro''. Mal-[[Partit Nazzjonalista (Malta)\|Partit Nazzjonalista]] kien hemm Mons. Dandria u Mons. Panzavecchia. Probabbilment kienu ħajruh is-[[Alfons Maria Galea\|Sur Fons]] u l-Kurunell [[Willie Savona]]. Wara li mar ħa parir mingħand l-[[Mauro Caruana\|Isqof Mawru Caruana]], dan qallu: {{kwota\|Mhux intik parir – nobbligak... biex ikun hemm bniedem ekkleżjastiku fil-Kumitat... Mur, nobbligak.}} ▲Fi żmien meta s-saċerdoti kienu mħajra jieħdu sehem attiv fil-politika, Dun Mikiel Gonzi daħal membru tal-[[Partit Laburista]] li kien għadu kif twaqqaf fil-15 ta' Mejju 1921, u kien jissejjaħ ''[[La Camera del Lavoro]]''. (Mal-Partit Nazzjonalista kien hemm Mons.Dandria u Mons. Panzavecchia). Probabilment kienu ħajruh is-[[Alfons Maria Galea\|Sur Fons]] u l-Kurunell [[Willie Savona]]. Wara li mar ħa parir mingħand l-[[Mauro Caruana\|Isqof Mawru Caruana]], dan qallu: "Mhux intik parir- nobbligak... biex ikun hemm bniedem ekkleżjastiku fil-Kumitat... Mur, nobbligak." Huwa attenda l-Kumitat Ġenerali tal-Partit Laburista għall-ewwel darba fis-7 ta' Ottubru 1921 u ħareġ kandidat għas-Senat fl-Elezzjonijiet Ġenerali tal-1921. Kien hemm kandidat ieħor għamillu kawża għax qal li Gonzi ma kellux età biżżejjed biex joħroġ għas-Senat imma tilifha għax Gonzi kellu 35 sena. "Imbagħad ġiet l-elezzjoni," jgħid Gonzi, "ifforma ruħu l-partit tal-Labour sewwa, kellhom nies jagħmlu unur lill-Partit, tant mill-punt di viżta politiku u wkoll reliġjuż." Il-Partit Laburista tella' 7 deputati fil-Kamra Leġislattiva u 2 senaturi, fosthom [[Alfons Maria Galea]] fuq l-Ewwel Distrett u Mikiel Gonzi fuq it-Tieni Distrett. Gonzi daħal fis-Senat fl-1 ta' Novembru u għamel biss nofs il-leġislatura: tliet snin mis-sitta li seta' jagħmel (għax fl-1924 sar Isqof t'Għawdex). L-ewwel liġi li għaddew kien ''The Religion of Malta Declaration Act''. Gonzi jgħid li fiż-żmien li kien fis-Senat inkoraġixxa l-istudju tal-[[Lingwa Maltija\|ilsien Malti]], xi ħaġa li kienet fil-Programm Elettorali tal-Partit Laburista. ▲== Isqof t'Għawdex == ▲Fl-1922, l-Isqof ~~Dom~~ Mawru Caruana ħatru segretarju privat tiegħu. Lejn nofs is-sena 1924 irriżenja mis-Senat u sar il-ħames [[Djoċesi t'Għawdex\|Isqof]] t'[[Għawdex]]. Dam 19dsatax-il sena ~~Isqof t~~f'~~Għawdex~~din il-kariga sakemm fl-1943 inħatar Isqof ko-adjatur ta' Malta. Fl-eqqel tat-[[It-Tieni Gwerra Dinjija\|Tieni Gwerra Dinjija]], l-Isqof Gonzi għen ħafna biex tittaffa l-problema tal-ġuħ ~~ħabba~~minħabba n-nuqqas ta' qamħ f'Malta, li seta' jwassal biex Malta ċċedi. F'laqgħa sigrieta nhar il-5 ta’ Lulju 1942, li sejjaħ il-Gvernatur [[Lord Gort]] kien hemm ~~prezenti~~preżenti l-Isqof Gonzi, li fuq din il-laqgħa jikteb hekk: ▲~~“Konna~~{{kwota\|Konna hu, jiena, il-Lieutenant Governor, ċertu Mr. Ward (li kien inkarigat mid-dqiq) u ieħor militari (kien inkarigat mir-raba’). U qalilna “se nafdalkom ''a top secret''. Ħadd ma ~~jista’~~jista' jitkellem: ara min jitkellem.” Qal: “dqiq ~~ghandna~~għandna ~~ghal~~għal ftit xhur biss. ~~X’se~~X'se nagħmlu? Jaqbeż Mr. Ward: “''I beg your pardon Sir; ~~it’s~~it's not a question of months, its a question of days. I have flour for only about one month. I’m not sure whether that will last for one month …''” Il-gvernatur qal: ''“What can we do? We cannot let the Maltese die of hunger. We must find …”'' ghedtlu: “''May I say a word?”'' (kien is-Sibt dan) ghedtlu: ''“I could find a remedy … I’ll get wheat from Gozo. It’s the time of the harvest”.'' Qalli “taghmilha?” għedtlu: “nagħmilha”. “Jirnexxilek?” “Sa ċertu punt tirnexxi. Imma biex nagħmilha: on two conditions. Inti għedtilna li dan ''top secret''. ''I mean to ask the farmers of Gozo to give us the wheat. How can I persuade them unless I lay before them the situation?”. “Alright. Tell them what the situation is like. What is your second condition? “Give me petrol. I have only one can of petrol per week as bishop of Gozo. “You will have as much as you need”.'' ▲… It-Tnejn morna. Dorna r-raba’ kollu ta’ Għawdex. U nista’ nghid li l-bdiewa kollha ġenerozament tawni. Dawk li kienu jikkonservaw ħafna minnu għall-familja tagħhom u jbigħu … għedtilhom “ara, inħallsukom tal-qamħ”. Kienu “jadurawni”: la l-Isqof qed jgħidilna hekk, mela nagħmlu hekk. Ċempilt lill-gvernatur, għedtlu: ''send two trucks tomorrow morning and you have all the wheat of Gozo''.}} ▲L-għajnuna ~~ta’~~ta' Mons. Gonzi li ħeġġeġ lill-bdiewa Għawdxin jiġbru l-[[qamħ,]] biex jintbagħat lejn Malta ingħatat rikonoxximent meta l-Gvernatur Lord Gort ~~laqqa’~~laqqa' lil Gonzi mar-[[Re Ġorġ VI]] fi żjara qasira li dan għamel ~~f’Malta~~f'Malta fl-20 ta’ Ġunju 1943. Meta l-Isqof Caruana xjaħ ħafna, għall-ewwel l-Ingliżi kienu kontra li Mikiel Gonzi jinħatar isqof ko-adjutur ta' Malta għax kienu jqisuh filo-Taljan. Imma fil-kwistjoni tal-qamħ, l-Ingliżi raw fih att leali lejhom u għalhekk ma baqgħux jopponu. ▲== Isqof u l-ewwel Arċisqof ta' Malta == ▲Tliet xhur wara li nħatar Isqof ko-adjatur, miet l-Isqof Mawru Caruana, u nhar is-17 ta' Diċembru Mons. Mikiel Gonzi sar Isqof ta' Malta. Fl-1944, id-Djoċesi ta' Malta kienet elevata għal Arċidjoċesi u hekk Gonzi sar l-ewwel Arċisqof ta' Malta. Fi żmienu saru l-Kungress Marjan (1949) u ċ-Ċelebrazzjonijiet Ċentinarji ta' [[Pawlu minn Tarsu\|San Pawl]] (1960). Wara li ħa sehem fil-[[Konċilju Vatikan II]], huwa ma qagħadx lura milli jimplimenta r-riformi konċiljari fl-Arċidjoċesi ta' Malta. ▲== [[Kwistjoni Politko-Reliġjuża]] == ▲Fis-snin ħamsin, il-Partit Laburista taħt it-tmexxija ta' [[Dom Mintoff]], ħareġ bil-proposta tal-''[[Integration]]''. Dan kien pjan biex Malta tingħaqad mal-Ingilterra fuq bażi ta´' ugwaljanza politika, ~~socjali~~soċjali u ekonomika bl-iskop li jissolvew il-problemi tal-qgħad, ta' nuqqas ta' servizzi soċjali, u ta' nuqqas ta' leġislazzjoni biex id-drittijiet tal-bniedem, kif kienu gawduti mill-Ingliżi dak iż-żmien, jitgawdew ukoll mill-Maltin. L-Arċisqof Gonzi beża' li Mintoff kien ~~ser~~sejjer idaħħal il-[[Komuniżmu]], u l-Integration kienet l-ewwel pass biex jeqred ir-reliġjon minn Malta. Fl-1961, il-Partit Laburista daħal fl-~~[http://www.aapsorg.org/site/docs/index.htm~~ A.A.P.S.O] (''Afro-Asian Peoples' Solidarity Organization'') li ~~skond~~skont il-Moviment Azzjoni Soċjali kienet "għaqda reġjonali li taħt pretesti jew skopijiet tajba bħall-ġlieda għal-libertà tal-poplu qed isservi għall-penetrazzjoni tal-Komuniżmu fl-Asja u fl-Afrika." L-Arċisqof Gonzi u l-Isqof [[Ġużeppi Pace\|Pace]] t'Għawdex ħarġu pastorali li fiha fissru l-perikli tal-Integration. Nhar l-24 ta´Mejju 1961, l-Arċisqof ħareġ din id-direttiva lill-Kleru: Line 60 ⟶ 76: Nhar l-4 ta’ April 1969, tħabbar il-[[Ftehim bejn il-MLP u l-Knisja]], f'dokument li kien jgħid: “Fis-Soċjetà moderna huwa neċessarju li ssir distinzjoni bejn il-komunità politika u l-Knisja. In-natura stess tal-Knisja tesiġi li din ma tindaħalx fil-politika. L-Awtorità tal-Knisja għandha d-dmir u l-jedd li tħares l-interess spiritwali u temporali tagħha, u meta jkun hemm il-bżonn tgħallem liema huma l-prinċipji tajba u ħżiena. Il-Knisja ma timponix id-dnub mejjet bħala ċensura. Bil-pjaċir kollu niddikjaraw li fl-ispirtu tal-Konċilju Vatikan II ir-relazzjonijiet bejn il-Knisja u l-Malta Labour Party tjiebu ħafna. Nittamaw li bil-għajnuna ta’ Alla ’l quddiem din ir-rieda tajba sservi biex issaltan il-paċi fostna.” {{DEFAULTSORT:Gonzi, Mikiel}} [[Kategorija:Twieldu fl-1885]] [[Kategorija:Mietu fl-1984]] [[Kategorija:Arċisqfijiet ta' Malta]] [[en:Mikiel Gonzi]]

Mikiel Gonzi: Differenza bejn il-verżjonijiet