Kolera: Differenza bejn il-verżjonijiet

Content deleted Content added
m robot Modifying: es:Cólera (enfermedad)
m robot Adding: fiu-vro:Hallõr; kosmetiċi bidliet
Linja 1:
[[ImageStampa:cholera bacteria SEM.jpg|thumb|''Vibrio cholerae'': Il-batterju li jikkawża l-kolera (stampa meħuda b'[[Scanning electron microscope|SEM]])]]
 
'''Kolera''' (magħrufa wkoll bħala '''Kolera Ażjatika''') hija [[marda]] ikkawżata mill-[[batterju]] ''[[Vibrio cholerae]]'', li normalment jispiċċa fil-ġisem wara li persuna tixrob [[ilma kontaminat]], jew inkella tiekol ħut jew [[frott tal-baħar]] li ma jkunx imsajjar tajjeb. Din il-marda ġiet deskritta għall-ewwel darba b'mod xjentifiku minn tabib [[Portugall|Portugiż]] [[Garcia de Orta]] fis-[[Seklu XVI]].
 
=== Sintomi ===
Is-sintomi jinkludu dawk is-sintomi ta' infezzjoni tat-tratt GI: [[dijarea]] akuta (eż. 1 L feċi/siegħa), uġiegħ fiż-żaqq, [[deni]], [[nawżja]] u [[irremetar|rremetar]]. Apparti dawn, hemm sintomi oħra relatati mad-diżidratazzjoni, kawża tat-telf kbir ta' likwidi mill-ġisem: [[għatx]], bukgħawwieġ fil-muskoli, għajja u nuqqas ta' saħħa, tikmix tal-ġilda, [[metabolic acidosis]] severa flimkien ma' [[potassium depletion]], [[anurja]], circulatory collapse u [[cyanosis]]. Dawn kollha jwasslu għall-[[xokk ipovolemiku]] (telf massiv ta' fluwidi u electrolytes mill-ġisem), li jista' jwassal għall-mewt fi ftit sigħat.
 
 
=== Riċerka ===
Ix-xjenzjati li taw l-akbar kontribuzzjonijiet fil-ġlieda kontra l-kolera kienu [[John Snow (tabib)|John Snow]], li skopra l-ħolqa bejn il-marda tal-kolera u x-xorb ta' l-ilma fl-[[1854]], u [[Robert Koch]], li identifika l-''V. cholerae'' bħala l-baċillu li jikkawża l-marda. Il-batterju kien ġie iżolat xi 30 sena qabel mill-anatomiku Taljan [[Filippo Pacini]], iżda r-riżultati tiegħu ma kienux wisq magħrufa madwar id-dinja.
 
{{stub}}
 
[[CategoryKategorija:Mard trażmess mill-ikel]]
[[CategoryKategorija:Mard trażmess mix-xorb]]
[[CategoryKategorija:Mard ikkawżat minn batteri]]
[[CategoryKategorija:Pandemiji]]
 
[[af:Cholera]]
Linja 41:
[[fa:وبا]]
[[fi:Kolera]]
[[fiu-vro:Hallõr]]
[[fr:Choléra]]
[[gl:Cólera]]